Να μην επαναπαύεσαι στην ήττα!

Του Θανάση Σκαμνάκη 

Καμιά φορά, όταν τ' αγάλματα βαριούνται την ακινησία τους και τις προθήκες, τα άλαλα μάτια των τουριστών, τις ρηχές εξηγήσεις των ξεναγών και τον αστόχαστο θαυμασμό, και φεύγουν από τα πόστα τους -είτε οικόσιτα και καλοβολεμένα είναι σε μουσεία, είτε εκτεθειμένα σε άβολα στασίδια πλατειών- δημιουργείται μια αναστάτωση που συνήθως περνάει απαρατήρητη από τους μη αρμόδιους και τους μη ασχολούμενους με τη ζωή των αγαλμάτων. Δεν είναι τόσο γιατί θα μείνουν άδειες οι βάσεις που τα φιλοξενούν και απειλείται ο τουρισμός - εξάλλου οι τουρίστες την άλλη μέρα το πρωί μπαρκάρουν για Σαντορίνη.

Δεν είναι ούτε για το ασυνήθιστο του πράγματος - εξάλλου και τα ασυνήθιστα μια δυο φορές να συμβούν γίνονται συνηθισμένα. Είναι που προκαλούν με την κίνησή τους αμηχανία στη γενική ακινησία, οπότε και στη σχεδόν αναίσθητη αγορά έρχεται ένα ρίγος συναισθημάτων και πιθανώς αναμνήσεων.

Άλλωστε αυτός είναι και ο ρόλος των αγαλμάτων, είτε στέκονται ακίνητα στα πόστα τους είτε αποφασίζουν να πάρουν τα μάτια τους και να κυκλοφορήσουν στο δρόμο, να προκαλέσουν τη μνήμη. Η διαφορά είναι πως μένοντας ακίνητα στα βάθρα τους παραπέμπουν συνήθως σε μια επίσης ακίνητη μνήμη, ενώ αν τα 'δεις να κυκλοφορούν στην Αιόλου είναι αλλιώς.

Και είναι ακριβώς η συνηθισμένη σιωπή και η ακινησία εκείνη που κάνουν επικίνδυνη την απόφαση τους να κυκλοφορήσουν. Έτσι κι αλλιώς τους άλλους, τα μη αγάλματα, κάθε μέρα μεσ' τη βουή, τις απειλές και τις υποσχέσεις, συνηθισμένα πράγματα, τους σβήνουμε και από τη σκέψη και από τη μνήμη - συναλλαγές της αγοράς. Και οι φλυαρίες των ρητόρων καταντούν σαν άηχες στο τέλος, κανείς δεν τις παίρνει στα σοβαρά, κανείς δεν κρατάει το λόγο του.

Φυσικά έχει μια κάποια σημασία για την ιστορία μας το γεγονός πως οι ομιλούντες και κινούμενοι, συνηθέστατα -τι λέω, σχεδόν πάντα- ακινητούν τη μνήμη με πιο επίμονο τρόπο από τα ακίνητα είδωλα.

Γι' αυτό μην την υποτιμάς τη σιωπή των αγαλμάτων. Δεν ξέρεις ποτέ τι προμηνύει.

Μη σε ταράζει η αταραξία τους και μη σε ξεγελά: έχουν πάντα μνήμη και προοπτική κι αυτή τη μυστική κι αιφνίδια κίνηση (πως όταν τα παρακολουθείς για ώρα στη βιτρίνα τους και νομίζεις ύστερα πως σου γελούν ειρωνικά, σαν να σχολιάζουν τα γεγονότα και τις σκέψεις σου).

Θέλω να σου πω να μην επαναπαύεσαι στην ήττα! Οι θόρυβοι και οι βουές που εμπεριέχουν τη σιωπή πάντα μπορεί να κρύβουν γεγονότα που πλησιάζουν κι ίσως να είναι μια αναμονή. Η αναμονή των αγαλμάτων. Γιατί υπήρξαν κάποιες φορές που τα αγάλματα δεν ξαναγύρισαν στα μουσεία για πολύ καιρό, διεκδίκησαν για πάντα, τότε που η μνήμη γινόταν αυτομάτως μέλλον. Κι αν ματαιώθηκαν για κάποιους λόγους οι κάποτε διεκδικήσεις τους δεν σημαίνει πως δεν θα επιστρέψουν. Γιατί τα αγάλματα είναι σαν την Ιστορία. Διατηρούν τη μνήμη.

Δημοσιεύθηκε στο ΠΡΙΝ, 7/6/2014