Ραντεβού τον Σεπτέμβρη

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Βαθαίνουν τα ρήγματα στην Ευρωζώνη - Ενδείξεις «αυτονόμησης» από ΕΚΤ και EFSF προκαλούν έκρηξη στις αγορές Διχασμένη η γερμανική ελίτ - Σε ρόλο «Ιφιγένειας» πάντα η Ελλάδα.

Μερικές φορές μας κάνουν να αναρωτιόμαστε: αληθινά, υπάρχει κανείς σε όλη την ηγεσία της Ευρωζώνης, από τους ακραιφνείς φεντεραλιστές μέχρι τους μετριοπαθείς ευρωσκεπτικιστές, που να θέλει πραγματικά τη διάσωσή της; Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό. Ένα και πλέον μήνα μετά την απόφαση της Συνόδου Κορυφής του Ιουνίου που υποτίθεται ότι «θεμελίωσε» τη διαδικασία εξέλιξης της Ευρωζώνης σε δημοσιονομική και τραπεζική ένωση, η διχοστασία διαπερνά όλους τους πόλους εξουσίας της.

Στο επίκεντρο αυτής της διχοστασίας βρίσκεται, φυσικά, η ίδια η Γερμανία. Η πολιτική και οικονομική ελίτ της χώρας, που επικρίνεται ακόμη και από τον Γιούνκερ ότι «αντιμετωπίζει την Ευρωζώνη σαν υποκατάστημά της», διατρέχεται από ένα ρητορικό εμφύλιο. Διχασμένες οι βασικές επιχειρηματικές ενώσεις, διχασμένοι οι Γερμανοί τραπεζίτες, διχασμένοι ακόμη και οι εταίροι τού κυβερνητικού συνασπισμού, διχασμένη ακόμη και η κοινή γνώμη γύρω από το αν αξίζει τον κόπο να χρηματοδοτήσει η χώρα τη διάσωση του ευρώ. Στο επίκεντρο αυτού του διχασμού βρίσκεται το δίλημμα αν θα πρέπει η Γερμανία να επιτρέψει -και άρα να χρηματοδοτήσει κατά το μερίδιο που της αναλογεί- πρώτον, τη δυνατότητα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να παρέμβει στην αγορά ομολόγων για να ρίξει το δυσθεώρητο κόστος δανεισμού της Ιταλίας και της Γερμανίας και, δεύτερον, αν το νέο ευρωπαϊκό ταμείο διάσωσης, ο ESM, πρέπει να αποκτήσει χαρακτηριστικά τράπεζας με δυνατότητα να δανείζει κράτη και πιστωτικά ιδρύματα και να εξοπλιστεί με μια μεγάλη «δύναμη πυρός», πολύ μεγαλύτερη από τα (θεωρητικά) 700 δισ. ευρώ που θα διαθέτει όταν ενεργοποιηθεί. Η διχοστασία γύρω από τα ζητήματα αυτά εξελίσσεται με ορίζοντα την αναμενόμενη στις 12 Σεπτεμβρίου απόφαση του γερμανικού συνταγματικού δικαστηρίου για την ενεργοποίηση του ESM. 

Ο χρησμός Ντράγκι

Με δεδομένα αυτά, ο χρησμός του επικεφαλής της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι ότι «επεξεργάζεται σχέδιο παρέμβασης στην αγορά ομολόγων» αρχικά απογοήτευσε τις αγορές που ήταν προετοιμασμένες για κάτι «δυναμικό». Οι αποδόσεις των ισπανικών και ιταλικών ομολόγων πήραν την ανιούσα, ο Ισπανός πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι σε δραματικούς τόνους προϊδέασε για προσφυγή της χώρας στο μηχανισμό στήριξης και η έντονη κινητικότητα που έδειξαν τις προηγούμενες μέρες ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Μόντι, ο Αμερικανός πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα και ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τίμοθι Γκάιτνερ προκειμένου «να γίνει κάτι τώρα», φάνηκε να πέφτει στο κενό. Μέχρι το απόγευμα της Παρασκευής. Η πληροφορία ότι ο προσωρινός μηχανισμός στήριξης, ο EFSF, δρομολογεί διαδικασίες για αγορά κρατικών ομολόγων άλλαξε το κλίμα, εκτοξεύοντας τους χρηματιστηριακούς δείκτες και οδηγώντας σε άνοδο το ευρώ.

Τι δηλοί ο μύθος; Τρία τινά: Πρώτον, ότι οι αδηφάγες αγορές αναζητούν απλώς αφορμές, ακόμη και στη ραστώνη του Αυγούστου για να αντλούν υπεραξίες από το παίγνιο μεταξύ νομισμάτων και μετοχών. Δεύτερον, ότι ο επικεφαλής της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι εννοούσε πράγματι την αόριστη υπόσχεσή του ότι «επεξεργάζεται σχέδιο παρέμβασης». Τρίτο, και μάλλον σημαντικότερο, ότι εντός της Ευρωζώνης κτίζεται ένας συσχετισμός μάλλον εις βάρος της Γερμανίας, και για την ακρίβεια εκείνου του τμήματος της ηγεσίας της που ανθίσταται σθεναρά στην προοπτική να «βάλει το χέρι στην τσέπη» προκειμένου να αποφευχθεί το ακραίο σενάριο διάλυσης ή σοβαρού «ακρωτηριασμού» της Ευρωζώνης. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ντράγκι, στις κατά τα λοιπά χλιαρές και διπλωματικές ανακοινώσεις του, υπογράμμισε ότι εντός του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ υπάρχει η απαιτούμενη πλειοψηφία που θα λάβει απόφαση παρέμβασης, με μόνο τον Γενς Βάιτμαν της Budesbank να διαφωνεί. Φυσικά, αυτές οι παρεμβάσεις στην πραγματικότητα είναι πυροσβεστικού χαρακτήρα. Η διάρκεια και η αντοχή τους κρίνεται περισσότερο από τις κερδοσκοπικές διαθέσεις του «έξυπνου χρήματος» και λιγότερο από την πολιτική ουσία τους. Η οποία είναι γεμάτη γρίφους. Δεν είναι διόλου σαφές αν η γερμανική ηγεσία, και ιδιαίτερα η Μέρκελ και ο Σόιμπλε, δεν παρακολουθούν με ενδιαφέρον αυτές τις κινήσεις. Όπως δεν είναι σαφές πού τελειώνει η «σκηνοθεσία» και πού αρχίζει η αλήθεια στην οξύτατη κριτική του προέδρου του Eurogroup Ζαν Κλοντ Γιούνκερ στη γερμανική πολιτική ελίτ ή στην επίθεση του ιταλικού Τύπου στο «4ο Ράιχ», όπως αποκαλεί τη Γερμανία. Χαρακτηρισμός που έχει πολλάκις χρησιμοποιηθεί στην Ελλάδα του Μνημονίου, αλλά σπανιότατα εκτός αυτής. 

Πρόβα χρεοκοπίας

Αυτά τα δεδομένα, ωστόσο, προδίδουν μια διεργασία που βρίσκεται σε εξέλιξη στην ευρωπαϊκή ελίτ, υπό το άγρυπνο βλέμμα της αμερικανικής. Προς το παρόν η διεργασία αυτή δεν φαίνεται να μπορεί να αποκρυσταλλωθεί πολιτικά πριν από τον Σεπτέμβριο, όταν η καγκελαρία ξεπεράσει και τον σκόπελο του συνταγματικού δικαστηρίου της Καλσρούης. Στο μεταξύ, οι ηγεσίες της Ευρωζώνης θα απολαύσουν τις διακοπές τους, θα αφήσουν τις ευρωπαϊκές κοινωνίες να σιγοβράσουν στο ζουμί ύφεσης και ανεργίας, θα «παίξουν» με τις αγωνίες της ελληνικής συγκυβέρνησης που στο μεταξύ θα δίνει γη και ύδωρ κόστους 11,5 δισ. ευρώ και θ’ αφήσουν τους τεχνοκράτες να επεξεργαστούν τα «υλικά» της επόμενης έκτακτης ή τακτικής Συνόδου Κορυφής, μιας ακόμη «σοφής» απόφασης που θα έχει μια μερίδα «διάσωσης» για Ισπανία και Ιταλία, πολλές μερίδες λιτότητας για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες και μια «πρόβα χρεοκοπίας» για την Ελλάδα. Με πολλά «οριζόντια μέτρα», χωρίς ίχνος «ισοδύναμου» και χωρίς δανειακή δόση.

Πηγή: Δρόμος της Αριστεράς