Υπάρχουν μερίδες του κεφαλαίου που έχουν συμφέρον στην έξοδο από το Ευρώ?

Του Σπ. Κοντομάρη* 

Το τελευταίο διάστημα εμφανίζεται μια δημόσια επιχειρηματολογία που αναγνωρίζει ότι το αίτημα εξόδου της Ελλάδας από το € αποτελεί ανάγκη και προϋπόθεση για να μπορέσει η Αριστερά να συγκροτήσει μια μαζική ενωτική γραμμή ανατροπής της πολιτικής των μνημονίων, με όρους εξυπηρέτησης των λαϊκών συμφερόντων και ρήξης με τον καπιταλισμό. Θεμέλιο αυτής της τοποθέτησης αποτελεί η εκτίμηση ότι η έξοδος από το € δεν βρίσκεται στα σχέδια μερίδων του κεφαλαίου. 

Είναι όμως έτσι ? Το κεφάλαιο δεν αναζητά εναλλακτικές διεξόδους απάντησης της κρίσης εντός ή εκτός €, με κοινό παρονομαστή την ένταση της εκμετάλλευσης της εργασίας ? Η ανάγνωση μιας σειράς ισότιμων πολιτικών αιτημάτων, μαζί με την έξοδο από το €, για την αποτίναξη των πολιτικών του μνημονίου αποτελεί αγκύλωση, πρόσχημα άρνησης για συσπείρωση, υπεκφυγή ? 

Η απειλή εξόδου από το € στην Ελλάδα ως βήμα προς την χρεοκοπία, αποτέλεσε πράγματι βασικό εργαλείο άσκησης ιδεολογικής τρομοκρατίας, χάρη στο οποίο κατάφεραν να εναλλαχθούν στην κυβερνητική εξουσία οι 3 μνημονιακές κυβερνήσεις. Σήμερα ο εκβιασμός αυτός ομολογείται ως ανεπαρκής, ακόμα και από τα ίδια τα ΜΜΕ που φρόντισαν για την άσκησή του. Κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει ότι οι πραγματικές συνέπειες «των μέτρων σωτηρίας της Ελλάδας» στους εργαζόμενους και την κοινωνία, είναι ισχυρότερες από τον φόβο του «αγνώστου» και «ανεξέλεγκτου» ενδεχομένου εξόδου από το € και την Ε.Ε.. 

Είναι αλήθεια ότι το χιλιοειπωμένο τρομοκρατικό δίλλημα «ευρώ ή χάος» στην Ελλάδα και στην Κύπρο δεν χάνει εντελώς την αξία του, αλλά σίγουρα αποδυναμώνεται. 

Είτε ως συνειδητή επιλογή, είτε ως εναλλακτικό σενάριο, είτε ως «ατύχημα» που μπορεί να προκύψει, μερίδες του κεφαλαίου εξετάζουν για την επιβίωσή τους σχέδια απέναντι στο ενδεχόμενο εξόδου μιας ή περισσότερων χωρών από το €, πολύ περισσότερο δε, τα σχέδια αυτά διαθέτουν ήδη πολιτικό και κοινωνικό έρεισμα στους λαούς της Ευρώπης. 

Στην Γερμανία ιδρύεται νέο κόμμα με σύνθημα τη «συγκροτημένη διάλυση της Ευρωζώνης», στην Ιταλία άνω του 55% των πολιτών υπερψήφισε κόμματα που κατέβηκαν στις εκλογές με συνθήματα εναντίον της «γερμανικής Ευρώπης» και του ευρώ, ο Φ.Μπολκενστάιν ζητά την έξοδο της Ολλανδίας από το €, στην Μ. Βρετανία ανακοινώθηκε η διενέργεια δημοψηφίσματος για την παραμονή ή έξοδο από την Ε.Ε.. Ο δημαγωγικός ευρωσκεπτικισμός βρίσκει νέο έδαφος στην αντίθεση με το €, αφήνοντας «άπλετο ιδεολογικό χώρο» στην εθνική καπιταλιστική εκμετάλλευση. 

Η λαϊκή αντίθεση με την ΟΝΕ δεν είναι άρα μονοσήμαντα ορισμένη στο έδαφος της αντίθεσης με τα σχέδια μερίδων της αστικής τάξης. 

Στην Ελλάδα η παραχώρηση δημόσιου πολιτικού λόγου από εμετικά ΜΜΕ, στην έκφραση ενός λόγου εναντίωσης στο € δεν είναι τυχαία Αξιοποιείται τόσο για την όξυνση των αντιθέσεων στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ και την ενδυνάμωση της διαχειριστικής τάσης, όσο και στην προσπάθεια εξοικείωσης της κοινής γνώμης με το ενδεχόμενο εξόδου από το €. 

Το συνεχές πολιτικό και οικονομικό αδιέξοδο χωρίς κανένα ενθαρρυντικό δείγμα επανεκκίνησης της «ανάπτυξης» του καπιταλισμού, ορίζει στοιχεία μιας κρίσης προσανατολισμού του κεφαλαίου. Την περίοδο της «ευημερίας» του εκσυγχρονισμού, διαδέχεται ξεκάθαρα η εποχή της υποβάθμισης της θέσης του ελληνικού κεφαλαίου στην «διεθνή κατάταξη». 

Δεν είναι μόνο η παρατεταμένη συρρίκνωση του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων και η οριοθέτηση της διείσδυσης στις αγορές της Ανατολικής Ευρώπης, (σταθμοί στην πρόσδεση του ελληνικού κεφαλαίου με την ΟΝΕ), δεν είναι μόνο η επαπειλούμενη εξαίρεσή του από την πλήρη ιδιωτικοποίηση δημόσιας περιουσίας, είναι εσχάτως και η αμφισβήτηση της κυριαρχίας του πάνω στο ευνοϊκότερο πεδίο καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, τα υπερκέρδη του τραπεζικού τομέα. 

Δεν έχει σημασία εάν επίσημοι κονδυλοφόροι του ελληνικού κεφαλαίου εκτοξεύουν δημόσια λεονταρισμούς για την «προστασία» των ελληνικών τραπεζών από την ομηρία του ΤΧΣ, δεν πρέπει κανείς να σταθεί εκεί. 

Σημασία έχει ότι πράγματι η κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας επηρεάζει εκτός από τις δυνάμεις της εργασίας και το περιθώριο κερδοφορίας για μερίδες του κεφαλαίου, ειδικά αυτών που εξαρτώνται από τη διατήρηση κάποιων ελάχιστων επιπέδων κατανάλωσης και από τη συνέχιση της πίστωσης με σκανδαλωδώς ευνοϊκούς όρους από το τραπεζικό σύστημα. Είναι ξεκάθαρο ότι σήμερα οι προηγούμενοι όροι κερδοφορίας αμφισβητούνται έμπρακτα από την Τρόικα. 

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η στράτευση του ελληνικού κεφαλαίου πίσω από την επιλογή της με κάθε κόστος παραμονής της Ελλάδας στο € και την Ε.Ε. όλο το προηγούμενο διάστημα, συνεπαγόταν δύο βασικά πλεονεκτήματα. 

Πρώτον, μια γιγαντιαία στήριξη της ρευστότητας των Τραπεζών, καθώς οι κυβερνήσεις Καραμανλή-Παπανδρέου-Παπαδήμου την περίοδο 2008-2011, έδωσαν με τη μορφή ανακεφαλαιοποιήσεων, κρατικών εγγυήσεων ή καταθέσεων 168 δισ. € στις τράπεζες, εις βάρος της κάλυψης στοιχειωδών κοινωνικών αναγκών. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 66% του ετήσιου ελληνικού ΑΕΠ, ενώ ο Μ.Ο. της ΕΕ-27 είναι 37% και της Γερμανίας 24,8%. 

Δεύτερον, σημαντικό μέρος του περιεχομένου των μνημονίων και των εφαρμοστικών νόμων υπαγορεύτηκε από το ελληνικό κεφάλαιο και η επιβολή κράτους Έκτακτης Ανάγκης αποτέλεσε ιστορική ευκαιρία για την επίτευξη αντεργατικών στόχων που για πολλά χρόνια αδυνατούσε να πετύχει. 

Σήμερα όμως βρισκόμαστε σε διαφορετικό πολιτικό χρόνο από τον Μάιο του 2012. 

Η νομοθετική ισοπέδωση των κατακτημένων κοινωνικών και εργασιακών δικαιωμάτων εντείνεται. Η ύφεση, η ανεργία, η κοινωνική κατάπτωση βαίνουν αυξανόμενες ανεξέλεγκτα. Η Τρόικα εσωτερικού είναι έτοιμη να διευκολύνει μέσου του ξεπουλήματος της ανεκτίμητης δημόσιας περιουσίας την μετατροπή του επισφαλούς άυλου χρηματιστικού κέρδους σε εμπράγματη αξία, γη, υποδομές, ορυκτό πλούτο. 

Το ελληνικό κεφάλαιο θα μείνει σε θέση παρατηρητή ή θα μετρήσει τα συν και τα πλην μιας εξόδου από το € για να κρατήσει την θέση του ? 

Αν το ελληνικό κεφάλαιο δεν έχει «φετίχ με το νόμισμα», η αντίθεση με το ευρώ πρέπει να είναι αναπόσπαστο κομμάτι ενός πλέγματος αιτημάτων του μεταβατικού προγράμματος της κομμουνιστικής Αριστεράς. Απαραίτητο συνδετικό στοιχείο αυτού του σχεδίου είναι η πάλη για εδώ και τώρα αποδέσμευση από την ΕΕ. Η υποτίμηση και η υποβάθμιση του ρεύματος του ευρωσκεπτικισμού και των χαρακτηριστικών που λαμβάνει στην Ελλάδα, δεν βοηθά στην αντικαπιταλιστική έξοδο από την κρίση και αποτελεί πολιτική υποχώρηση σε σοσιαλδημοκρατική κατεύθυνση. 

Η πορεία της ΑΝΤΑΡΣΥΑ προς τη 2η Συνδιάσκεψη προσφέρει στα χιλιάδες μέλη μας, αλλά και σε όλο το φάσμα της Κομμουνιστικής Αριστεράς τρεις ευκαιρίες μετωπικής προγραμματικής σύγκλισης, 

• την έξοδο από την Ε.Ε. και το € με σοσιαλιστικό ορίζοντα 

• το αναγκαίο μεταβατικό πρόγραμμα πάλης και άμεσης διεξόδου από την κρίση 

• το δημοκρατικό οργανωτικό πλαίσιο συμμετοχής και συμπόρευσης 

Οι προϋποθέσεις υπάρχουν, η πολιτική βούληση αναζητείται. 

------------------------------------- 

*ο Σπύρος Κοντομάρης είναι μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του Κεντρικού Συντονιστικού της Αριστερής Συσπείρωσης