Η Κομμούνα του Παρισιού: Το πρώτο άλμα στον ουρανό

Της Σοφίας Τσάδαρη

Παριζιάνοι, ο αγώνας δεν πρέπει να εγκαταλειφθεί από κανέναν, γιατί είναι ο αγώνας του μέλλοντος ενάντια στο παρελθόν, της Ελευθερίας ενάντια στο δεσποτισμό, της Ισότητας ενάντια στο μονοπώλιο, της Αδελφοσύνης ενάντια στην υποτέλεια, της Αλληλεγγύης των λαών ενάντια στον εγωισμό των καταπιεστών.
ΣΤΑ ΟΠΛΑ!

(Από το τελευταίο φύλλο της Journal Officiel de la République Française sous LACOMMUNE, 24-5-1871)

Η άνοδος της εργατικής τάξης

Η επανάσταση της 18ης Μαρτίου 1871, σύμφωνα με τον Προσπέρ Ολιβιέ Λισαγκαρέπου αφιέρωσε τα πέντε πρώτα χρόνια της αυτοεξορίας του μετά την πτώση τηςΚομμούνας για τη συγγραφή της ιστορίας της, είναι το υψηλότερο σημείο τηςπαλίρροιας του αιώνα της. «Αυτό το επαναστατικό ρεύμα κυλά αδιάκοπα μέσα στηνιστορία μας, άλλοτε στο φως της μέρας και άλλοτε υπόγεια όπως κάποια ποτάμια πουχάνονται στα βάραθρα ή στην άμμο για να φανούν ακόμη πιο ορμητικά κάτω απ' τονέκπληκτο ήλιο». Ο 19ος αιώνας σημαδεύεται από τη σταθερή και ακαταμάχητη άνοδοτης εργατικής τάξης. Το 1830, το 1848, το 1870, στις τότε εξεγέρσεις, κυρίευε τοΔημαρχείο, για να το παραχωρήσει πολύ γρήγορα σε εκείνους που έκλεβαν τις νίκεςτης. Το 1871 όμως θα μείνει εκεί. Θα αρνηθεί να το παραδώσει και για περισσότερο απόδύο μήνες θα διοικήσει, θα κυβερνήσει, θα οδηγήσει την πόλη στη μάχη.

Το Παρίσι μετά τη Β' αυτοκρατορία (1852-1870) είναι διαμορφωμένο πολεοδομικά μεβάση τα σχέδια του βαρόνου Οσμάν και περιτοιχισμένο ώστε μεταξύ άλλων ναδιευκολύνεται αποτελεσματικά η καταστολή κοινωνικών εξεγέρσεων. Ο Γαλλοπρωσικόςπόλεμος, 1870-71, είναι σε εξέλιξη. Οι Παρισινοί εργάτες οπλίστηκαν από την αστικήκυβέρνηση και οργανώθηκαν σε Εθνοφρουρά για την υπεράσπιση της πρωτεύουσαςεναντίον των επιτιθέμενων Γερμανικών στρατευμάτων. Κατά τη διάρκεια τουγαλλοπρωσικού πολέμου η πόλη υφίσταται σταδιακά πλήρη αποκλεισμό. Και τελικάβγαίνει από τον πόλεμο όχι μόνο ηττημένη και εξαντλημένη αλλά κυρίως γελασμένηκαι γι' αυτό εξοργισμένη για τη συνθηκολόγηση που είχε εδώ και καιρό αποφασιστείαπό τη γαλλική μπουρζουαζία. Μετά τη συνθηκολόγηση του Παρισιού, η Δημοκρατικήκυβέρνηση προσπάθησε να αφοπλίσει τους εργάτες. Ο πόλεμος όμως είχε ήδηαφυπνίσει μέσα τους το πνεύμα της εξέγερσης. Δεν επιθυμούσαν να επιστρέψουνστους πάγκους της εργασίας τους, όπως ήταν πριν από τον πόλεμο. Οι Παρισινοίεργάτες αρνήθηκαν να αφήσουν τα όπλα από τα χέρια τους.

Στις 18 του Μάρτη δυνάμεις του ταχτικού στρατού επιδιώκουν την αρπαγή τουπυροβολικού της εθνοφυλακής, εκείνου που είχε κατασκευαστεί κατά τη διάρκεια τηςπολιορκίας του Παρισιού και είχε πληρωθεί με δημόσιο έρανο. Η απόπειρα τηςκαθεστωτικής υπό τον Θιέρσο κυβέρνησης να αφοπλίσει τους εργάτες οδηγεί «τοΠαρίσι να ξεσηκωθεί σαν ένας άνθρωπος» και την κυβέρνηση να οργανωθείαπομακρυσμένη στις Βερσαλλίες. Κηρύσσεται πόλεμος. Στις 26 του Μάρτη, στοεπαναστατημένο Παρίσι, γίνονται εκλογές για την ανάδειξη των αντιπροσώπων τηςΚομμούνας και στις 28 του Μάρτη αυτή ανακηρύσσεται κυριαρχώντας για πενήνταπερίπου ημέρες.

Στις 17 Μαΐου πράκτορες της κυβέρνησης των Βερσαλλιών ανατινάζουν τηνπυριτιδαποθήκη της λεωφόρου Ραπ. Τα θύματα είναι πάνω από 100. Στις 22 Μαΐου οιΒερσαλλιέζοι μπαίνουν στο Παρίσι από την πύλη του Σεν-Κλου. Στις 23 Μαΐου ταανάκτορα του Κεραμικού καίγονται, οι Βερσαλλιέζοι καταλαμβάνουν την Μονμάρτη,σφάζονται οι πρώτοι κομμουνάροι. Στις 24 Μαΐου τα μέγαρα της Λεγεώνος της Τιμής,του Ελεγκτικού Συνεδρίου, του Συμβουλίου Επικρατείας, του υπουργείου Δικαιοσύνης,του Δημαρχείου καίγονται. Οι Βερσαλλιέζοι καταλαμβάνουν το Πάνθεο και τοΛουξεμβούργο. Οι κομμουνάροι απαντούν στις συστηματικές σφαγές των εργατώναπό τους Βερσαλλιέζους με τον τουφεκισμό 10 ομήρων. Στις 25 οι Βερσαλλιέζοιπερικυκλώνουν τη Μπελβίλ. Στις 26 καταλαμβάνουν τη Βαστίλη. Οι κομμουνάροιαντιδρώντας τουφεκίζουν 34 ακόμη ομήρους. Στις 27 Μαΐου καταλαμβάνονται οι λόφοιΣομόν και Περ Λασέζ. Η επανάσταση καταπνίγεται. Η ένοπλη πάλη έχει λήξει. Εκείνοπου συνεχίζεται είναι η σφαγή των άοπλων προλετάριων, ανδρών και γυναικών, απότα στίφη των Βερσαλλιών. Ωστόσο η άνοιξη του 1871 στο Παρίσι θα χρωματιστεί πλέοναπό το όραμα και τις πράξεις για έναν δίκαιο κόσμο.

Η πρώτη έφοδος στον ουρανό

Στην ιστορία της Κομμούνας συναντιέται ο γαλλοπρωσικός πόλεμος με τον ξεσηκωμότων πληβείων. Δεν ήταν η πρώτη ούτε και η τελευταία φορά στην ιστορία τωνεπαναστάσεων και των εμφυλίων πολέμων που δημιουργήθηκαν οι συνθήκες μιαςτέτοιας συνάντησης. Τα παραδείγματα είναι πολλά, από τον ρωσο-ιαπωνικό πόλεμο καιτην επανάσταση του 1905 μέχρι τη δική μας ιστορία της αντίστασης και του εμφυλίου.Έχει δίκιο ο Τρότσκι να αποφαίνεται κατηγορηματικά ότι «ο πόλεμος γεννά τηνεπανάσταση»; Ισχύει η υπογράμμιση του Λένιν ότι «η βροντή των κανονιών στοΠαρίσι ξύπνησε τα πιο καθυστερημένα τμήματα του προλεταριάτου από τη βαθιά τουςνάρκη, δίνοντας παντού ώθηση στην επαναστατική σοσιαλιστική προπαγάνδα»;Αναντίρρητα μπορούμε να πούμε ότι ο πόλεμος είναι δραστικός καταλύτης αυτής τηςαντίδρασης, που στη ρίζα της έχει τις ταξικές - εκμεταλλευτικές σχέσεις.

Πιο χρήσιμο είναι όμως να μετατοπίσουμε τον προβληματισμό στις πιο σύνθετεςπροεκτάσεις του. Ζητούμενο είναι να δει κανείς αυτά που σηματοδοτεί η συνένωσητων δύο καθηκόντων που επωμίζεται η εργατική τάξη, το πανεθνικό και το ταξικό, τηςαπελευθέρωσης από τον «εθνικό εχθρό» και αυτό της απελευθέρωσης των εργατώναπό τον καπιταλισμό. Προκύπτει ζήτημα ποιοτικής ιεράρχησης ή / και χρονικήςαλληλουχίας ή είναι τα δύο καθήκοντα θέση ασύμβατα μεταξύ τους;

Το ταξικό ένστικτο της αστικής τάξης πάντως το απαντά χωρίς ταλάντευση. Ηκυβέρνηση των Βερσαλλιών, αφού έκλεισε μια επαίσχυντη συνθήκη ειρήνης με τουςΠρώσους, πέρασε στον άμεσό της σκοπό, ανέλαβε την επίθεση για να αφαιρέσει από τοπρολεταριάτο του Παρισιού τα όπλα που της προκαλούσαν τον φόβο και τον τρόμο.Όπως και κάποιες δεκαετίες αργότερα οι ηγέτες της ρωσικής μπουρζουαζίας πήγαν στηνΟυκρανία να εκλιπαρήσουν την κατάληψη της Ρωσίας από τα στρατεύματα του Κάιζερ,οι Βερσαλλίες δε δίστασαν να ζητήσουν τη συνδρομή του «εθνικού εχθρού» τους,ζητώντας από τον Βίσμαρκ να απελευθερώσει τους αιχμαλώτους πολέμου προκειμένουνα πνιγεί στο αίμα ο πραγματικός εχθρός, η εργατική τάξη. Ο δε «δολοφόνος επίπληρωμή», όπως χαρακτήρισε ο Μαρξ τον Βίσμαρκ, κατάλαβε πολύ εύκολα ότι ηανατροπή σε μια χώρα είναι κακό παράδειγμα και για τις υπόλοιπες.

Ο Λένιν θεωρεί ότι οι πατριωτικές αυταπάτες «τύφλωσαν το προλεταριάτο τουΠαρισιού» που βρέθηκε υποχρεωμένο να παλέψει για την πανεθνική ανεξαρτησία κάτωαπό την ηγεσία της κυβέρνησης εθνικής άμυνας και καθυστέρησε να καταλάβει ότιήταν κυβέρνηση προδοσίας του λαού. Κατηγορεί τον Μπλανκί γράφοντας «Η ιδέααυτή είχε υποτάξει τα μυαλά των σοσιαλιστών της Κομμούνας και ο Μπλανκί λ.χ.,αναμφισβήτητα επαναστάτης και θερμός οπαδός του σοσιαλισμού, δεν βρήκε πιοκατάλληλη ονομασία για την εφημερίδα του από την αστική κραυγή: "Η πατρίδα σεκίνδυνο!"». Το μοιραίο λάθος των Γάλλων σοσιαλιστών βρισκόταν, για τον Λένιν, στησυνένωση αυτή των αντιφατικών καθηκόντων, του πατριωτισμού και του σοσιαλισμού.Το προλεταριάτο της Ρωσίας θα θυμόταν τα διδάγματά της. «Ήξερε ότι δεν πρέπει ναπεριφρονεί τα ειρηνικά μέσα πάλης – τα μέσα αυτά εξυπηρετούν τα τρέχοντα, τακαθημερινά συμφέροντα και είναι απαραίτητα στην περίοδο της προετοιμασίας τηςεπανάστασης – ποτέ όμως δεν πρέπει να ξεχνά ότι η ταξική πάλη κάτω από ορισμένεςσυνθήκες παίρνει τη μορφή του ένοπλου αγώνα και του εμφύλιου πολέμου»·

Ο Μαρξ ακόμη στο Μανιφέστο της Διεθνούς, τον Σεπτέμβρη του 1870, έκανεπροσεκτικό το γαλλικό προλεταριάτο, τονίζοντάς του ότι δεν πρέπει να παρασύρεταιαπό την ψεύτικη εθνική ιδέα: «Βαθιές αλλαγές έχουν συντελεστεί από τον καιρό τηςΜεγάλης Επανάστασης, οι ταξικές αντιθέσεις έχουν οξυνθεί, κι αν τότε ο αγώναςενάντια στην αντίδραση ολόκληρης της Ευρώπης είχε συνενώσει ολόκληρο τοεπαναστατικό έθνος, τώρα το προλεταριάτο δεν μπορεί πια να συνδέει τα συμφέροντάτου με τα συμφέροντα των άλλων, των εχθρικών του τάξεων. Η αστική τάξη ας έχειτην ευθύνη για την εθνική ταπείνωση, έργο του προλεταριάτου είναι ν’ αγωνιστεί γιατη σοσιαλιστική απελευθέρωση της εργασίας από το ζυγό της αστικής τάξης».

Παρά τις ταλαντεύσεις η Κομμούνα σήκωσε πρώτη το λάβαρο του διεθνισμού, ενέταξετους ξένους στις τάξεις της και όπως και πάλι ο Λένιν σημειώνει τελικά «έβαλε σε κίνησητο σοσιαλιστικό κίνημα της Ευρώπης, έδειξε τη δύναμη του εμφυλίου πολέμου, διάλυσετις πατριωτικές αυταπάτες κι έκανε θρύψαλα την απλοϊκή πίστη ότι οι επιδιώξεις τηςαστικής τάξης είναι πανεθνικές. Η Κομμούνα έμαθε στο ευρωπαϊκό προλεταριάτο ναβάζει συγκεκριμένα τα καθήκοντα της σοσιαλιστικής επανάστασης».

Η Κομμούνα αναγνώρισε ότι όταν η εργατική τάξη παίρνει τα πράγματα στα χέρια τηςδεν μπορεί να εξακολουθεί να διοικεί με την παλιά κρατική μηχανή. Υπερέβη τηφιλελεύθερη αρχή της περίφημης συνταγματικής διάκρισης των εξουσιών τηςσύγχρονης αστικής δημοκρατίας. Η διάκριση των εξουσιών στους αστούςφιλελεύθερους υπάρχει ως μέτρο αποφυγής σφετερισμού της μιας εξουσίας έναντι τηςάλλης αλλά στο μαρξικό έργο δεν ξεφεύγει από μια τροποποιημένη έκφανση τηςταξικής κυριαρχίας επί του προλεταριάτου. Η συγχώνευση της νομοθετικής και τηςεκτελεστικής εξουσίας που συντελείται στο «εργαζόμενο σώμα» της Κομμούναςβρίσκεται στην ίδια γραμμή με τη θεωρία για τη νομοθετική εξουσία που αναπτύσσεταιστα πρώιμα έργα του Μαρξ. Όπου η «νομοθετική εξουσία» δεν είναι αυτή πουλειτουργεί ήδη στα πλαίσια του συνταγματικού διαχωρισμού των εξουσιών, αλλά ηνομοθετική εξουσία με τη κυριολεξία του όρου. Εξουσία που έχει ρητά ως πρότυπο τηγαλλική επανάσταση και πιο συγκεκριμένα τη ιακωβίνικη Εθνοσυνέλευση.

Σε όλες τις θέσεις - διοικητικές, δικαστικές και εκπαιδευτικές - η Κομμούνα έβαλευπαλλήλους εκλεγμένους με βάση την καθολική ψηφοφορία όλων τωνενδιαφερόμενων, και μάλιστα με το δικαίωμα της ανακλητότητας των αντιπροσώπων.Ταυτόχρονα πλήρωνε τους υπαλλήλους της ανεξάρτητα από τη βαθμίδα τους με τονμισθό των άλλων εργατών. Όπως γράφει ο Μαρξ «η Κομμούνα ήταν μια επανάστασηενάντια στο ίδιο το κράτος - αυτή την υπερφυσική αποβολή της κοινωνίας. Ήταν ηεπανάκτηση της δικής του κοινωνικής ζωής από τον λαό, μέσω του λαού, για τον λαό.Δεν ήταν μια επανάσταση για να μεταβιβασθεί η κρατική εξουσία από μια μερίδα τωναρχουσών τάξεων σε μιαν άλλη, ήταν μια επανάσταση για τη συντριβή αυτής της ίδιαςτης αποτροπιαστικής μηχανής της ταξικής κυριαρχίας». Υπό αυτή την έννοια όταν οΜαρξ προσδιορίζει την Κομμούνα ως επανάσταση ενάντια στο κράτος επιθυμεί νατονίσει την ποιοτική τομή που συντελείται με την εμφάνιση μιας εξουσίας που κατέχειαπό τη θέσμισή της την προοπτική της κατάργησής της σε βάθος χρόνου. Η Κομμούναπλέον είναι η πολιτειακή δομή που από την πρώτη στιγμή εμπεριέχει την προοπτική τηςμετεξέλιξης σε ένα μη-κράτος.

Η Κομμούνα αποτελεί μια ιστορική ευκαιρία για τον Μαρξ έτσι ώστε να ξεκαθαρίσειάλυτα ζητήματα που είχαν τεθεί ήδη από τις επαναστάσεις του 1848 σε σχέση με τοκράτος. Ήδη, χρησιμοποιώντας την πείρα της επανάστασης του 1848, ο Μαρξ είχεφτάσει στο συμπέρασμα πως η εργατική τάξη, μετά την κατάληψη της πολιτικήςεξουσίας, δεν θα μπορούσε να περιορισθεί στο να πάρει στα χέρια της τον αστικόκρατικό μηχανισμό, αλλά ότι έπρεπε να τον διαλύσει. Η Κομμούνα ήταν η επαναφοράκαι επιβεβαίωση της αναφοράς στην 18η Μπρυμαίρ. Σε γράμμα του στον Κούγκελμανθα γράψει: «Αν ρίξεις μια ματιά στο τελευταίο κεφάλαιο του έργου μου "Η 18ηΜπρυμαίρ", θα δεις ότι σαν κατοπινή προσπάθεια της γαλλικής επανάστασης δηλώνω:να μην περάσει τη γραφειοκρατική - στρατιωτική μηχανή από το ένα χέρι στο άλλοόπως γινόταν ως τώρα, αλλά να την τσακίσει και τέτοιος ακριβώς είναι οπροκαταρκτικός όρος κάθε πραγματικής λαϊκής επανάστασης στην ήπειρο. Τέτοιαακριβώς είναι και η προσπάθεια των ηρωικών μας συντρόφων του Παρισιού». ΗΚομμούνα κατά συνέπεια αποτελεί το τέλος μια «διορθωτικής» πορείας του Μανιφέστουκαι της κάπως αφηρημένης αναφοράς του στο «πρώτο βήμα της επανάστασης… τηνκατάκτηση της δημοκρατίας». Από την πρόβλεψη του 1852 στο «18η Μπρυμαίρ»περνάει σε μια προσωπική επιστολή και τέλος στην οριστική αποσαφήνιση με τη δημόσιαγερμανική επανέκδοση του Μανιφέστου έναν χρόνο μετά την Κομμούνα στο οποίοδιαβάζουμε: «Η Κομμούνα, ιδίως, απέδειξε ότι δεν μπορεί η εργατική τάξη να πάρει σταχέρια της την έτοιμη κρατική μηχανή και να τη βάλει σε κίνηση για τους δικούς τηςσκοπούς».

Ο Λένιν επανέρχεται σε δύο κύρια λάθη που κατέστρεψαν τους καρπούς της λαμπρήςνίκης. Το προλεταριάτο σταμάτησε «στη μέση του δρόμου»: «αντί ν’ αρχίσει τηναπαλλοτρίωση των απαλλοτριωτών, παρασύρθηκε από το όνειρο να εγκαθιδρύσειανώτερη δικαιοσύνη σε μια χώρα που να την ενώνει το πανεθνικό καθήκον. Δενκατέλαβε, λ.χ., τέτοια κρατικά ιδρύματα, σαν την Τράπεζα, οι θεωρίες τωνπρουντονιστών για "δίκαιη ανταλλαγή" επικρατούσαν ακόμη ανάμεσα στουςσοσιαλιστές. Ήταν δε υπερβολικά μεγαλόψυχο: έπρεπε να εξοντώσει τους εχθρούςτου. Απεναντίας προσπαθούσε να επιδράσει ηθικά επάνω τους, περιφρόνησε τησημασία των καθαρά πολεμικών ενεργειών στον εμφύλιο πόλεμο και, αντί ναστεφανώσει τη νίκη του στο Παρίσι με αποφασιστική επίθεση ενάντια στις Βερσαλλίες,αργοπόρησε κι έδωσε στην κυβέρνηση των Βερσαλλιών τον καιρό να συγκεντρώσει τιςσκοτεινές δυνάμεις και να προετοιμαστεί για τη ματωμένη εβδομάδα του Μάη!»

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΚΟΜΜΟΥΝΑΣ

Μέτρα δημοκρατικά και υπέρ των εργατών

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

Τα μέτρα που πήρε η Κομμούνα αποκαλύπτουν τον ταξικό χαρακτήρα τουΠαρισινού κινήματος, που μέχρι τότε βρισκόταν στο «βάθος της σκηνής», μιας και τοπροσκήνιο καταλάμβανε η ηρωική πράξη της του πολέμου ενάντια στην ξενικήεπέμβαση.

Ήταν η κατάργηση της στρατιωτικής θητείας και του τακτικού στρατού στις 30 τουΜάρτη, με ταυτόχρονη ανακήρυξη της εθνοφυλακής ως μοναδικής ένοπλης δύναμηςστην οποία ανήκαν όλοι οι ικανοί να κρατούν όπλα πολίτες. Χάρισε όλα τα ενοίκια τονκατοικιών αναδρομικά από τον Οκτώβριο του 1870 και ως τον Απρίλιο του 1871,ανέστειλε την πώληση ενεχύρων στο δημαρχιακό ενεχυροδανειστήριο.

Την ίδια μέρα η κομμούνα αποφασίζει να δεχτεί ξένους επαναστάτες στους κόλπουςτης με το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Η σημαία της Κομμούνας ήταν πια «ησημαία της παγκόσμιας δημοκρατίας». Την πρώτη Απριλίου ορίστηκε μέγιστος μισθόςστα 6000 φράγκα. Την επομένη ψηφίστηκε διάταγμα για τον χωρισμό της εκκλησίαςαπό το κράτος, για την κατάργηση όλων των κρατικών επιχορηγήσεων γιαθρησκευτικούς σκοπούς καθώς και για τη μετατροπή όλων των εκκλησιαστικώνκτημάτων σε εθνική ιδιοκτησία. Στις 8 του Απρίλη διατάχθηκε και προχώρησε σταδιακάη απομάκρυνση από τα σχολεία των θρησκευτικών συμβόλων και εικόνων , ηκατάργηση των θρησκευτικών δογμάτων και προσευχών. Είχε υιοθετηθεί η αρχή ότι ηθρησκεία είναι καθαρά ιδιωτική υπόθεση των ατόμων.

Στις 6 Απριλίου το 137 τάγμα της εθνοφυλακής αποκαθήλωσε τη λαιμητόμο καίγοντάς τη δημόσια με τον λαό να επικροτεί. Στις 12 Απριλίου αποφασίστηκε η κατεδάφιση της στήλης στην πλατεία Βαντόμ. Η χυμένη από το μέταλλο των κανονιών που είχε κυριεύσει ο Ναπολέοντας στον πόλεμο του 1809 στήλη κατεδαφίστηκε στις 16 Μαΐου επειδή αποτελούσε σύμβολο εθνικισμού και μίσους ανάμεσα στους λαούς.

Έναν μήνα πριν, η Κομμούνα είχε διατάξει τη στατιστική απογραφή των εργοστασίων που τα είχαν κλείσει οι εργοστασιάρχες και την επεξεργασία σχεδίων για τη λειτουργία αυτών των εργοστασίων από τους εργάτες που εργάζονταν πριν σε αυτά. Αυτοί πλέον θα οργανώνονταν σε συνεργατικούς συνεταιρισμούς και οι συνεταιρισμοί θα συνενώνονταν σε μια μεγάλη Ένωση. Στις 20 Απριλίου καταργήθηκε η νυχτερινή δουλειά για τους αρτεργάτες και τα γραφεία εξεύρεσης εργασίας, τα οποία από τον καιρό της δεύτερης αυτοκρατορίας είχαν μονοπωλιακή διαχείριση διορισμένη από την αστυνομία, μεταβιβάστηκαν στα δημαρχεία των 20 διαμερισμάτων του Παρισιού.

Στις 5 Μαΐου αποφασίστηκε η κατεδάφιση του παρεκκλησίου που είχε κτιστεί ωςεξιλέωση για την εκτέλεση του Λουδοβίκου ΧVI και πέντε ημέρες μετά η κατάσχεση τηςπεριουσίας του Θιέρσου και η κατεδάφιση του σπιτιού του.

Τελευταία, μα όχι λιγότερο σημαντική υπογράμμιση είναι αυτή που αφορά εκείνες πουσυχνά απουσιάζουν από την επίσημη αφήγηση της ιστορίας. Όταν η κεντρική επιτροπήτης εθνοφυλακής υπέβαλε την παραίτησή της στη νεοεκλεχθείσα Κομμούνα είχε ήδηκαταργήσει την «αστυνομία ηθών»του Παρισιού. Παρά τον αποκλεισμό τους από τιςεκλογές της εποχής, οι γυναίκες ήταν πρωταγωνίστριες στις λαϊκές κινητοποιήσεις, στημάχη με τον στρατό, στις συναντήσεις της γειτονιάς και τις διαδηλώσεις. Η μεγάληπλειοψηφία αυτών των γυναικών ήταν «κοινής» καταγωγής. Η οικογενειακή τουςκατάσταση ήταν γενικά «ανώμαλη» – σύμφωνα με την αστική ηθική – οι περισσότερεςζούσαν ανύπανδρες με άνδρες και πολλές είχαν χωρίσει από τους συζύγους τους.Πολλές από τις γυναίκες που πήγαν σε δίκη ως κομμουνάροι, είχαν ποινικό μητρώο –γεγονός που αποκαλύπτει τις συνθήκες στις πόλεις του 19ου αι. όπου οι κοινές γυναίκεςχρησιμοποιούνταν συχνά ως πηγή ευχαρίστησης από πλούσιους άνδρες και πηγήκέρδους από τους φτωχούς. Είναι ενδεικτικό ότι μεταξύ άλλων η Κομμούνα υιοθέτησετην ισότιμη αναγνώριση έγγαμων και άγαμων μητέρων και την προστασία τωνορφανών.

Ένας σύγχρονος επίλογος

Η ΚΟΜΜΟΥΝΑ, Η ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΚΑΙ Η ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ

Κοιτάζοντας σήμερα την Κομμούνα του Παρισιού, δεν ξέρει πώς να αισθανθεί κανείς. Ηανατριχιαστική επικαιρότητα των μέσων, των σκοπών μα και των αδυναμιών τηςφέρνουν όχι μόνο επιβεβαίωση για όσα νωρίς διαβλέψαμε αλλά και αμηχανία για αυτάπου ακόμη συζητάμε.

Η Κομμούνα, όπως μάλλον και κάθε κίνημα, δεν ήρθε «κατά παραγγελία» στοπροσκήνιο. Μέσα της έδρασαν φράξιες και ρεύματα διαφορετικά όπως οι Μπλανκιστές,τα μέλη του γαλλικού τμήματος της Α΄ Διεθνούς (που κι αυτοί χωρίζονταν σεπρουντονικούς και σοσιαλιστές), η δημοκρατική συμμαχία ορθόδοξων ιακωβίνων καιαριστερών δημοκρατών κλπ. Η δεύτερη διακήρυξη της Α΄ Διεθνούς τον Σεπτέμβριοτου 1870 προειδοποιεί τους Παρισινούς εργάτες και ο Μαρξ διατηρεί της επιφυλάξειςτου: «Κάθε απόπειρα ανατροπής της νέας κυβέρνησης, τη στιγμή που ο εχθρόςχτυπάει κιόλας τις πόρτες του Παρισιού, θα ήταν απεγνωσμένη τρέλα». Όταν όμως τονΜάρτιο του 1871 επιβάλλεται μια αποφασιστική μάχη στους εργάτες και αυτή τηναποδέχονται, ο Μαρξ χαιρετίζει την προλεταριακή επανάσταση με ενθουσιασμό και δενεπιμένει στη στάση καταδίκης ενός «άκαιρου κινήματος». Τι σχέση έχει αλήθεια αυτή ηστάση, της κριτικής για τις ανεπάρκειες και της ταυτόχρονης εμπλοκής με τη στάση τηςσημερινής αριστεράς των ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ, με τους μεν πρώτους συχνότερα ναστέκονται απέναντι και τους δεύτερους όταν συρθούν να σιγοντάρουν τις λιγότεροεπικίνδυνες πλευρές των αγώνων;

Πόσες αναλογίες μπορούμε να βρούμε σήμερα με τα διλήμματα που βρήκαν οικομμουνάροι μπροστά τους αμείλικτα να τίθενται; Η μαύρη συμμαχία ΕΕ, ΔΝΤελληνικών κυβερνήσεων πόσο μοιάζει αλήθεια με τις δοσοληψίες των αντίπαλων κατάτα άλλα γερμανογάλλων; Και πόσο απαραίτητο είναι να τις βάλει απέναντί του τοκίνημα των εργαζομένων; Γιατί ακόμη είναι η διακύβευμα και μάξιμουμ στόχος ηδιαγραφή του χρέους και το πέρασμα σε δημόσιο έλεγχο των τραπεζών και τωνστρατηγικών τομέων; Πόσο μοιάζει ο πόλεμος με την κατάσταση της κρίσης, οι ξένοιεπιβολείς με τους σύγχρονους εξωτερικούς δυνάστες μας και πώς θα συναντηθεί στηδική μας συγκυρία το εθνικό καθήκον με την ταξική υποχρέωση;

Και από την άλλη πόσο τα δικά μας όργανα προσεγγίζουν την εργατική δημοκρατίατης κομμούνας; Πόσο κατακτημένα είναι η ουσία των όσων διακήρυξε και πρόλαβε ήδεν πρόλαβε να κάνει; Η ανάγκη ενός αναγεννημένου πολιτικού εργατικού κινήματος,με μορφές εργατικής δημοκρατίας, αιρετότητας και ανακλητότητας, το περιεχόμενομιας πάλης που θα βάζει στον πυρήνα το σύστημα της εκμετάλλευσης και τις πολιτικέςτου εκφράσεις σε διεθνές, εθνικό και τοπικό επίπεδο και η ανάγκη ανώτερης οργάνωσηςτων κομμουνιστών σε κόμμα - αποφασιστική στρατηγική πρωτοπορία πουσυντεταγμένα θα οργανώνει το καθοριστικό εργατικό πολιτικό μέτωπο και τοαναγεννώμενο εργατικό κίνημα, το πολιτικό υποκείμενο με την ευρεία έννοια (αυτόπου και στην κομμούνα τόσο έλλειψε), που θα παλεύει για την κομμουνιστικήαπελευθέρωση είναι τα ζητούμενα που προσδιορίζουν το βάθος και την έκταση τωναναγκαίων αναπροσαρμογών στην πολιτική της σύγχρονης Αριστεράς!

Δημοσιεύθηκε στο ΠΡΙΝ 23/3/14

Αναδημοσίευση από αριστερό blog