«Προστριβές»: διάλογοι ελληνικής μεταπολιτικής καθημερινότητας

Γράφει ο Ευθύμης Τσιλικίδης

Diego Rivera, λεπτομέρεια από το έργο «History of Mexico», 1931

Κάθε άλλο παρά προϊόν φαντασίας, οι «Προστριβές» είναι αποσπάσματα-βιώματα από καθημερινές συνομιλίες ή σκέψεις που προκλήθηκαν εξαιτίας τους και στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στο χαρτί αυτούσιες ή ελαφρώς διασκευασμένες. 

Διαδραματίστηκαν λίγο πριν και κατά τη διάρκεια της κρίσης σε κοινωνικά περιβάλλοντα όπου η πολιτική ως δυνατότητα διευθέτησης των προβλημάτων δεν έχει αξιοποιηθεί ή απουσιάζει: είτε γιατί με τους θεσμούς και τις υπάρχουσες συνθήκες δεν μπορεί να προσφέρει αποτελεσματικές λύσεις είτε γιατί ελάχιστοι πλέον εναποθέτουν τις ελπίδες τους σ” αυτήν είτε τέλος γιατί, γενικότερα, οι συλλογικές πολιτικές διευθετήσεις δεν αποτελούν έντονο χαρακτηριστικό της νεοελληνικής κουλτούρας.

Οι Προστριβές εστιάζουν σε στιγμές μικροπολιτικής, εκεί όπου διαφαίνονται εσωτερικευμένες αξίες, αντιλήψεις, στάσεις και πρακτικές των υποκειμένων, οι οποίες ήταν χαρακτηριστικές της μεταπολιτευτικής και εκσυγχρονιστικής περιόδου και συνέβαλαν στη διαμόρφωση του πολιτικού και πολιτισμικού μας αδιεξόδου. Αναδεικνύουν επίσης δυσκολίες (ενίοτε αξεπέραστες) που θέτουν στους δρώντες οι κοινωνικοπολιτικές δομές εντός των οποίων κινούνται.

Είναι βέβαιο ότι διαβάζοντάς τους διαλόγους καθένας μπορεί να βγάλει τα δικά του διαφορετικά συμπεράσματα. Ωστόσο δική μου πρόθεση είναι να μας προτρέψουν σε χρόνο εξακολουθητικό να διυλίζουμε, να αναστοχαζόμαστε τις βιωμένες κοινωνικοπολιτικές μας εμπειρίες, ώστε να αναζητούμε δρόμους για μια πιο δημιουργική συνύπαρξη και, ξεκινώντας από τις διαπροσωπικές μας σχέσεις, να οικοδομήσουμε συλλογικά μια ανθρώπινη, πραγματικά δημοκρατική κοινότητα που να σέβεται κάθε πολίτη, να αφουγκράζεται με ευαισθησία τις ανάγκες του και να δρα χειραφετητικά και αλληλέγγυα.

ΠΡΟΣΤΡΙΒΕΣ

-1-

Δεν έχουν καμιά ευθύνη αυτοί που ψηφίζουν χρόνια χωρίς να έχουν ανοίξει ένα βιβλίο στη ζωή τους. Εσύ είσαι ο εκλεκτικιστής, ο μισάνθρωπος, ο αντιδημοκράτης.

-2-

-Εμείς; ΠΑΣΟΚ. Χρόνια ψηφίζαμε το ΠΑΣΟΚ. ΠΑΣΟΚ, ΠΑΣΟΚ, αλλά είδαμε τι έκανε..

-Ωραία, είναι καιρός τότε να ψηφίσουμε κάτι άλλο, κάποιο άλλο κόμμα.

-Τι να ψηφίσουμε ρε φίλε. Εμείς ΠΑΣΟΚ ήμασταν. Ήταν καλό και το ψηφίζαμε…έτσι όπως έγινε τώρα το ΠΑΣΟΚ τι να ψηφίσουμε…

-3-

-Και τι φταίμε μείς που ο Δήμος δε νοιάζεται;

-Μα κι εσείς εδώ δε μένετε; Δεν είστε δημότες;

-Κι επειδή μένουμε δω πρέπει να μας νοιάζουν όλα; Εμείς κοιτάμε το σπίτι μας.

-Μα τα δικά σας παιδιά παίζουν σ” αυτή την παιδική χαρά.

-Ε, και τι καταλαβαίνουν αυτά; Mόνο να τρέχουν θέλουν.

-4-

-Καλά ρε παιδιά, 20 σπίτια είμαστε χωρίς νερό, δεν θα διαμαρτυρηθούμε;

-Ε, ξέρεις, ο ένας θέλει να βάλει την κόρη του στο Δήμο, ο άλλος είναι σόι με τον αντιδήμαρχο, ο Γ…… λέει ότι εσύ όλο θέλεις να μας ξεσηκώνεις, ο Τ…… και ο Δ…….. είναι μαλωμένοι μεταξύ τους, πού να μαζευόμαστε τώρα…

-Δηλαδή με 35 βαθμούς, τέταρτη μέρα χωρίς νερό, με τόσους ηλικιωμένους στη γειτονιά και δε θα πούμε τίποτα;

-Έλα μωρέ, καλοκαίρι είναι, τι να κάνουμε, κάθε χρόνο έτσι δε γίνεται;

-5-

-Να πάνε στο διάολο όλοι τους. Δηλαδή το δικό μου παιδί να μείνει άνεργο, να μη βρει μια θέση;

-Εντάξει, αλλά δεν είναι κι ο μοναδικός. Υπάρχουν πολλοί σαν κι αυτόν. Ειδικά τώρα..

-Ναι, αλλά ο Κ…… ξέρει πολύ καλά πόσες φορές τον ψηφίσαμε. Όλοι μας. Ξέρεις πόσο έχει τρέξει ο άντρας μου για τον Κ…….; Στα καφενεία, στο μαγαζί, παντού. Ποιος άλλος τα “χει κάνει αυτά; Και ξέραμε ότι δεν είναι και πολύ ξύπνιος, αλλά, τέλος πάντων, εμείς πάλι τον βοηθούσαμε…

-6-

-Μην κρίνεις ίνα μην κριθείς. Το λέει και η εκκλησία, παιδί μου.

-Δηλαδή μου λες να μην έχω άποψη για όλα αυτά που συμβαίνουν; Δε βλέπεις τι γίνεται, ότι μέρα με τη μέρα καταστρεφόμαστε;

-Πώς, να έχεις. Αλλά γιατί να τη λες στους άλλους; Το μπελά σου γυρεύεις; Εσύ θα τον αλλάξεις τον κόσμο;

-7-

-Την παλιοσκρόφα. Ρίχνει βρωμόνερα στο μπαλκόνι της και πέφτουν και στο δικό μου.

-Ποιος σου φταίει που τα χτίσατε παράνομα τόσο μεγάλα και οι δυό σας, ώστε να κολλήσουν το ένα με το άλλο; Πώς να μην πέφτουν τα νερά;

-Εγώ έχτισα πρώτη. Τότε αυτή δεν είχε σκοπό να χτίσει. Εμένα είδε και ζήλεψε.

-8-

-Καλά ρε παππού, πάλι ΝΔ θα ψηφίσουμε;

-Αφού βρε παιδί μου οι άλλοι δεν κυβέρνησαν, τι ξέρουν;

-9-

ΔΗΜΟΤΗΣ: Δηλαδή για το Δήμο και τους δημότες πολιτισμός τόσα χρόνια πρέπει να είναι μόνο οι δημοτικοί χοροί τα πανηγύρια και οι εθνικές επέτειοι; Δεν υπάρχει τίποτα διαφορετικό;

ΔΗΜΑΡΧΟΣ: Και τι άλλο να κάνω εγώ; Αυτοί βλέπουν όλη τη μέρα τούρκικα. Εγώ θα πάω να τους αλλάξω;

-10-

-Η κατάσταση είναι απαράδεκτη. Μόνο εγώ ξέρω 3 άτομα που έχουν βάλει μέσο στις μετατάξεις. Τα ίδια και τα ίδια. Τελικά η κρίση δε μας άλλαξε σε τίποτα.

-Εσύ τι κάνεις με την απόσπασή σου;

-Ε, τι να κάνω, έπιασα κι εγώ τον Λ.. και μου είπε ότι θα το προσπαθήσει. Αυτός μας είχε βοηθήσει παλιότερα και στο διορισμό του αδερφού μου. Τι να κάνω βρε Σοφία, έτσι όπως είναι τα πράγματα μπορώ να μείνω στην Εύβοια με δυο μικρά παιδιά;

-11-

-Κε αντιδήμαρχε, οι παιδικές χαρές είναι σε μαύρο χάλι.

-Μια χαρά είναι κυρία μου. Τις επιθεώρησα εγώ ο ίδιος προχθές, όλες. Μια χαρά είναι.

-Μα οι μισές κούνιες είναι χαλασμένες, ο τροχός δε γυρίζει, το παπάκι έχει σπάσει κι όλα αυτά μόνο στην παιδική χαρά της εκκλησίας. Στην άλλη που είναι στο ποτάμι..

-Και γιατί κυρία μου δεν ήρθε κανένας άλλος να παραπονεθεί;

-12-

-Νίκο, ο δάσκαλος ρωτάει γιατί δεν κάναμε αιχμηρά πολιτικά σχόλια στο καρναβάλι.

-Καλά ρε δάσκαλε δεν υποψιάζεσαι; Σε είχα και για έξυπνο…

-Δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι, Νίκο. Περίμενα ότι με τόση ανεργία στην πόλη θα είστε πιο καυστικοί.

-Δάσκαλε, τα άρματα που είδες γίνονται με λεφτά.

-Ε, και;

-Τι ε και; Αυτοί που βάζουν τα πιο πολλά λεφτά δε θέλουν τα σχόλια που ζητάς εσύ. Έπειτα, ξέρεις τον κόσμο εδώ, φοβάται, δεν του αρέσουν πολύ κάτι τέτοια. Οπότε εμείς που το καρναβάλι μας αρέσει και θέλουμε να το κάνουμε και του χρόνου γιατί ζωντανεύει λίγο ο τόπος, κάνουμε τα σχόλια γαργάρα. Μας περιμένουν κι οι παπάδες στη γωνία, πολύ δε θέλει να μας το ξεκόψουνε…

-13-

-Ευτυχώς μέχρι τώρα εμάς δε μας πειράζει η κρίση.

-Τι λες ρε; Ξέρεις τι λες; Κινδυνεύουμε για τα καλά.

-Γιατί;

-Άμα ανέβουν οι ψωμολιμασμένοι οι Αθηναίοι και την πέσουν στους μπαχτσέδες μας και στα υπάρχοντά μας θα σου πω εγώ…

-14-

-Καλά ρε παππού, με ένα γιο και μια εγγονή να φεύγουν στη Γερμανία, με τόσα που έχουν γίνει, εσύ πάλι Σαμαρά θα ψηφίσεις;

-Ε, τι να κάνουμε παιδί μου, πάντα φτωχή χώρα ήταν η Ελλάδα, δεν αλλάζει αυτό…

-15-

Αν γράψεις στο άρθρο σου ποιος θα πρέπει να αναλάβει το Δήμο, ποιος σύμβουλος είναι ικανός και ποιος ανάξιος είσαι ρεαλιστής και επίκαιρος, το κείμενο σου έχει ενδιαφέρον και αναγνωσιμότητα. Αν γράψεις ΤΙ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ να κάνει αυτός που θα αναλάβει, τι επιπλέον δυνατότητες υπάρχουν, αν προτείνεις μια διαφορετική συνεργασία, μια νέα αντίληψη, είσαι στον κόσμο σου, ουτοπιστής και ονειροπόλος.

-16-

-Όχι, να μου βρεις μία, έστω μία περίπτωση όπου δημότες ένωσαν τις δυνάμεις τους με σκοπό να κάνουν κάτι σημαντικό όλοι μαζί για τον τόπο τους, να βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής στην περιοχή τους. Δείξε μου μία περίπτωση μόνο, ένα έργο που να αποδεικνύει ότι το μέρος αυτό δικαιούται να λογίζεται κοινότητα…

-Το καρναβάλι, η παρέλαση της Αποκριάς. Γίνεται 15 χρόνια τώρα.

-Άλλο;

-…….

-17-

-Δάσκαλε τον ξέρεις καλά αυτόν; Αυτός είναι αναρχικός!

-Και τι σημαίνει αυτό;

-Πώς τι σημαίνει. Τι προκοπή να κάνεις μ” αυτόν;

-Ξέρεις τι σημαίνει αναρχικός;

-Γιατί, εγώ ειδήσεις δεν βλέπω;

-18-

-Με τίποτα, ούτε να το συζητάς. Εγώ δεν ψηφίζω αριστερούς, είναι άθεοι.

-Με όλα αυτά που μας έχουν κάνει, κλεψιές, ανεργία, δυστυχία, λες ότι οι άλλοι πιστεύουν σε Θεό;

-Δε με νοιάζει, τουλάχιστον εκείνοι κάνουν το σταυρό τους.

-Στις κάμερες, επίτηδες, για να τους βλέπεις και να τους ψηφίζεις. Στην πραγματικότητα τι κάνουν;

-Δε με νοιάζει. Άνθρωποι είναι, κάνουν και λάθη. Αυτούς θα τους κρίνει ο Θεός. Εγώ όμως άθεους δεν ψηφίζω.

-Ναι, αλλά άθεοι δε σημαίνει και άδικοι.

-Οι άθεοι δεν πιστεύουν στο Θεό. Αυτό τα λέει όλα. Τι καλό μπορεί να κάνει ένας που δεν προσκυνάει το Θεό;

-19-

-Δε στα ‘λεγα εγώ; Τίποτα δεν θα κάνει η ΔΟΕ για την αυτοαξιολόγηση! Πάλι εμείς θα το πληρώσουμε το μάρμαρο και οι βολεμένοι συνδικαλισταράδες θα μας κάνουν μόνο τους έξυπνους.

-Εντάξει, αλλά τέλος πάντων συντάχθηκε ένα κάποιο κείμενο. Έλα να υπογράψουμε τουλάχιστον αυτό.

-ΤΙ ΛΕΣ ΡΕ; Γιατί να υπογράψω; Για να δοξαστούν αυτά τα λαμόγια; Με τίποτα!

-Δηλαδή εσύ λες να μην αντιδράσουμε καθόλου; Να περάσει του υπουργού;

-Γιατί; Εσύ πιστεύεις ότι το κείμενο γίνεται για να αντιδράσουμε; Λες ότι ο Β. και ο Γ. θέλουν να αντιδράσουν; Τους ξέρω καλά εγώ αυτούς. Ό,τι και να γίνει εγώ δεν υπογράφω τίποτα.

-20-

ΔΑΣΚΑΛΑ: Μήπως αντί ο Σύλλογος Γονέων να ψήσει σουβλάκια την Τσικνοπέμπτη, να κάναμε κάτι για να φανεί ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί η απεργία των ΚΤΕΛ που μεταφέρουν μαθητές;

ΓΟΝΕΑΣ – ΜΕΛΟΣ Δ.Σ.1 : Και τόση ετοιμασία που κάναμε να πάει χαμένη;

ΔΑΣΚΑΛΟΙ: …………………..

ΔΑΣΚΑΛΑ: Ναι, αλλά να γιορτάζουμε τη στιγμή που γονείς πληρώνουν χρήματα για να μεταφέρουν τα παιδιά τους στο σχολείο και, στην πραγματικότητα, καταργείται η δωρεάν Παιδεία; Κι εμείς να γλεντάμε αμέριμνοι;

ΓΟΝΕΑΣ 1: Για τα παιδιά το κάνουμε κυρία Β…………, για τα παιδιά.

ΔΑΣΚΑΛΑ: Αυτό που γίνεται έχει σχέση και με τα δικά μας παιδιά. Να αδιαφορήσουμε;

ΔΑΣΚΑΛΟΙ :………………

ΓΟΝΕΑΣ 2: Τώρα το προγραμματίσαμε και δεν μπορούμε να το αναβάλουμε. Τα παιδιά μας το περιμένουν και θα στενοχωρηθούν.

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Ελα Β………. ξέχνα το, έτσι κι αλλιώς δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι ουσιαστικό.

ΔΑΣΚΑΛΑ: Μα ένα χιλιόμετρο από δω, υπάρχουν παιδιά που δεν έχουν πρόσβαση στο σχολείο.

ΔΑΣΚΑΛΟΙ:…………………………….

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Άσε να δούμε τι θα κάνει το Δ.Σ. του Συλλόγου Δασκάλων και μετά αποφασίζουμε.

ΔΑΣΚΑΛΑ: Κι αν οι παρατάξεις του Συλλόγου δεν συμφωνήσουν, εμείς δεν θα πούμε τίποτα; Δε θα δείξουμε τουλάχιστον με κάποιο τρόπο ότι διαφωνούμε μ” αυτό που γίνεται;

Δε θα πούμε τη γνώμη μας;

ΔΑΣΚΑΛΟΙ:………………………

-21-

Προεκλογική περίοδος αυτοδιοικητικών εκλογών 2014:

ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ ΔΗΜΑΡΧΟΣ: Δεν είμαι σίγουρος ότι αυτό το κόλπο θα πείσει.

ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ: Ρε, τους ξέρω αυτούς εγώ, τους ψήνω όποτε θέλεις. Έχε μου εμπιστοσύνη. Δεν είπαμε ότι εγώ θα είμαι ο Λαλιώτης κι εσύ ο Κινέζος;

-22-

Διαδικτυακή ενημέρωση:

ΜΕΣΟ: …ο Μητροπολίτης θα επαναφέρει τρεις αδελφές στο μοναστήρι με σκοπό την επαναλειτουργία του σε μόνιμη βάση. Όπως είναι γνωστό το μοναστήρι είχε εκκενωθεί μετά τις παρανομίες που είχαν διαπιστωθεί….

ΣΧΟΛΙΑΣΤΗΣ: Είμαι πολύ ευτυχής και θα ήθελα ειλικρινά να συγχαρώ το Σεβασμιότατο για την προσπάθειά του να αναζωογονήσει την πνευματική ζωή του τόπου μας που τα τελευταία χρόνια με το κλείσιμο του μοναστηριού είχε απονεκρωθεί…

-23-

-Κοίταξε, συνάδελφε, μπορεί να είναι Γενική Απεργία, να έχουμε κρίση ή ό,τι άλλο λες, αλλά εμείς εδώ στο χωριό έχουμε κι ένα όνομα. Δεν κάνουμε συνέχεια απεργίες, σκεφτόμαστε και τους γονείς που εργάζονται και τα παιδιά που χάνουν τα μαθήματά τους..

-24-

-Τον βλέπεις το μαλάκα; Ο κόσμος στην πλατεία πίνει καφέ κι αυτός διαβάζει.

-Και τι σε νοιάζει εσένα; Δε σε πειράζει.

-Τι με νοιάζει; Πώς μας το παίζει ρε; Ότι αυτός είναι κουλτουριάρης και καλά καλλιεργημένος και διαβάζει βιβλία;

-Καλά, θα του το απαγορεύσεις;

-Ναι, ρε. Εσύ δεν τον έτυχες να μιλάει με κόσμο. Αυτός έχει απαντήσεις για τα προβλήματα, αυτός τα ξέρει.

-Ε και; Γιατί σ” ενοχλεί αυτό; Ήρθε να σου πει κι εσένα τι να κάνεις στη ζωή σου;

-Αυτό μας έλειπε. Τι μπορεί να ξέρει ρε αυτός παραπάνω από μένα; Επειδή διάβασε δυο ψωροβιβλία;

-25-

-Νομίζω ότι καλά θα έκανες να λες τις απόψεις σου δημόσια και όχι μόνο σε κατ” ιδίαν συζητήσεις με φίλους. Είναι πολύ ενδιαφέρουσες και θα βοηθούσες κάποιους ανθρώπους να σκεφτούν περισσότερο ριζοσπαστικά. Θα ακουστεί επιτέλους και μια διαφορετική γνώμη βρε αδερφέ!

-Να “σαι καλά για τα καλά σου λόγια, αλλά αυτό δε γίνεται με τίποτα. Εσύ είσαι δημόσιος υπάλληλος και μπορείς να λες ότι θέλεις. Εγώ όμως είμαι τεχνίτης κι εδώ είναι μια μικρή κοινωνία, ο ένας τα λέει με τον άλλο. Πόσοι νομίζεις από αυτούς εδώ θα με φωνάζουν να τους κάνω δουλειά, αν πω -όπως μου προτείνεις- τις απόψεις μου δημόσια;

Αλαβέρας Χρήστος, λεπτομέρεια από το έργο «Προσωποδράματα», 2009

Πηγή:Ερανιστής