Της Αριάδνης Αλαβάνου
Όχι. Ο αιγυπτιακός στρατός ανατρέποντας τον Μ. Μόρσι δεν ήθελε να φέρει μια φιλολαϊκή μεταβολή. Όσο κι αν προσπαθούν να διαμορφωσουν μια άλλη εικόνα με την υποστήριξη των ΗΠΑ κυρίως, αλλά και της ΕΕ, που αρνούνται να εκστομίσουν τη λέξη, στην Αίγυπτο έγινε στρατιωτικό πραξικόπημα.
Η ιδιορρυθμία του έγκειται στο ότι στηρίχτηκε στη συνέργεια της επίσημης αντιπολίτευσης, μεθόδευση που είχε χρησιμοποιηθεί στην Αϊτή και στην Ονδούρα, μεταξύ άλλων. Το πόσο αντιφατικά είναι τα πράγματα φαίνεται από το ότι οι εξελίξεις στην Αίγυπτο αποτελούν εξ αντικειμένου ένα πλήγμα για το πολιτικό ισλάμ και αναμφίβολα θα έχουν επιπτώσεις σε όλη την περιοχή, με πρώτο αποδέκτη την Τουρκία, υπονομεύοντας μια βασική επιλογή των ΗΠΑ και της Βρετανίας.
Το υπόβαθρο
Οι στρατηγοί που στήριζαν επί δεκαετίες τον Μπουμπάρακ, στήριξαν και τον Μ. Μόρσι με έναmodusvivendi καθαγιασμένο από τους Αμερικανούς. Εξάλλου, ο Αμπτέλ-Φατάχ αλ-Σίσι που τον ανέτρεψε ήταν ο υπουργός Άμυνας της κυβέρνησής του πριν από δύο μόλις ημέρες. Μπορεί να πει κανείς ότι αυτό το modusvivendiκλονίστηκε τον περασμένο Νοέμβριο όταν ο Μόρσι ανέλαβε ευρείες εξουσίες, συνταγματικά κατοχυρωμένες, με την υποστήριξη άλλων ισλαμιστικών κομμάτων. Η τάξη πραγμάτων που δημιουργήθηκε με την άνοδο της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην προεδρία της Αιγύπτου και οι ευρείες εξουσίες του Μόρσι έθεσαν σε αμφισβήτηση το συμβιβασμό και τα συμφέροντα διαφόρων κυρίαρχων ομάδων, μεταξύ των οποίων εξέχουσα θέση κατέχουν τα οικονομικά συμφέροντα των στρατιωτικών. Η απειλούμενη “ισλαμοποίηση” της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας έβγαλε εκείνη την περίοδο στους δρόμους την “εκκοσμικευμένη αστική αντιπολίτευση” και έκτοτε, όπως σχολιάζεται από αιγυπτιακές πηγές, άρχισε να προβάλλεται η διαίρεση ισλαμιστών- αντιισλαμιστών ως κυρίαρχη στην αιγυπτιακή πολιτική. Το κίνημα Tamarod, η καμπάνια συλλογής υπογραφών για την παραίτηση του Μόρσι, αναπτύχθηκε σ' αυτή την κατεύθυνση, επισκιάζοντας κατά κάποιον τρόπο τα κοινωνικά αιτήματα της αιγυπτιακής εξέγερσης του 2011, όπως συνοψίζονται στο “ψωμί, ελευθερία κοινωνική δικαιοσύνη”. Αιτήματα που υπερβαίνουν τις θρησκευτικές διαχωριστικές γραμμές και ενώνουν όλους τους εργαζόμενους, τους άνεργους, τους φτωχούς. Ωστόσο, όλες οι εκτιμήσεις συγκλίνουν ότι τα εκατομμύρια που κατέβηκαν στους δρόμους τις 5 τελευταίες ημέρες με αίτημα την παραίτηση του Μόρσι ως κατ' εξοχήν κίνητρο είχαν την άθλια οικονομική και κοινωνική κατάσταση των λαϊκών στρωμάτων και τη συνέχιση της κτηνώδους καταπίεσης από τον κρατικό μηχανισμό, τον οποίο εξακολουθούν να διαχειρίζονται άνθρωποι του Μουμπάρακ, ατιμώρητοι για τα εγκλήματά τους.
Στο πλαίσιο αυτό, και εν απουσία μιας πολιτικής δύναμης που να μπορεί να εκφράσει ενοποιημένα την εργαζόμενη πλειοψηφία, οι στρατιωτικοί, αξιοποίησαν την αυξανόμενη οργή του λαού για την επιδείνωση της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης, για την ατιμωρησία όσων ενέχονται σε βασανισμούς και δολοφονίες επί καθεστώτος Μουμπάρακ, για τις οποίες, σημειωτέον, έφεραν οι ίδιοι καίριες ευθύνες. Και σε συνδυασμό με την απαρέσκεια για την κρατική επιβολή μιας ισλαμικής ηθικής τάξης και την καλλιεργούμενη θρησκευτική διαμάχη που έθιγε τα εκατομμύρια των Κοπτών, εμφανίστηκαν ως οι σωτήρες απέναντι στη μονοπώληση της εξουσίας από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, διαμορφώνοντας μια συμμαχία με την επίσημη αντιπολίτευση.
Μια πλευρά, λοιπόν, των εξελίξεων είναι το ότι το αιγυπτιακό κατεστημένο , εκκοσμικευμένο και θρησκευτικό, δίνει μάχη θέσεων, διατήρησης κεκτημένων ή διεκδίκησης οικονομικών και πολιτικών ρόλων, στις πλάτες του Αιγύπτιων εργαζομένων.
Σημαντικότερη είναι,όμως, μια άλλη πλευρά: Η τεράστια λαϊκή κινητοποίηση τρομοκράτησε το κατεστημένο και τις “προστάτιδες δυνάμεις”, παρόλο που στο πολιτικό επίπεδο δεν εκφράστηκαν άμεσα τα κοινωνικά αιτήματα και ανάμεσα στις οργανωμένες δυνάμεις που την αβαντάρισαν βρίσκονταν ακραία αντιδραστικά στοιχεία. Και τρομοκράτησε , γιατί εκ των πραγμάτων αμφισβητεί μια στρατηγική αναδιάταξη της περιοχής: την επιδίωξη Αμερικανών και Βρετανών να ενισχυθεί μια πειθήνια μουσουλμανική διοίκηση –με αιχμή τη Μουσουλμανική Αδελφότητα-- στις χώρες της Μέσης Ανατολής, η οποία θα αντικαταστήσει τα μετααποικιακά καθεστώτα που έχουν εκμετρήσει το ζην. Η γενική κατεύθυνση είναι ότι αυτό ανταποκρίνεται καλύτερα στα συμφέροντά τους και απομακρύνει την απειλή μιας λαϊκής δημοκρατικής εναλλακτικής λύσης, επίκεντρο της οποίας θα ήταν οι διεκδικήσεις για κοινωνική δικαιοσύνη και λαϊκή κυριαρχία.
Απ' ό,τι φάνηκε στην Αίγυπτο, αυτή η στρατηγική δεν είναι πάντα εύκολο να εφαρμοστεί απρόσκοπτα. Παίζουν ρόλο οι μακροχρόνιες εσωτερικές δομές, τα ιδιαίτερα συμφέροντα των κυρίαρχων δυνάμεων και κυρίως ο λαϊκός παράγοντας. Έτσι προκρίθηκε η λύση του στρατιωτικού πραξικοπήματος με τη συνέργεια μέρους του επίσημου πολιτικού συστήματος, ως μια εκτονωτική διαδικασία μεταξύ άλλων, προκειμένου να αποφευχθεί μια ανατροπή του Μόρσι με τον ριζοσπαστικό τρόπο που έγινε η ανατροπή του Μουμπάρακ.
Αν σκεφθεί κανείς ότι τις ημέρες αυτές στην Αίγυπτο κινητοποιήθηκαν όχι δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες, αλλά κοντά 17 εκατομμύρια, μπορεί εύκολα να διανοηθεί το μέγεθος των διακυβεύσεων και τις ανατροπές που θα μπορούσε να επιφέρει ως προς τα συμφέροντα των δυτικών και των αντιδραστικών δυνάμεων της περιοχής ένας αχειραγώγητος και ανεξάρτητος από την κυρίαρχη πολιτική λαϊκός παράγοντας.
Τα γεγονότα
Η αναγγελία της ανατροπής του Μόρσι (3/7) έγινε από τον υπουργό Άμυνας και αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων στρατηγό Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι. Ο Σίσι ανακοίνωσε την αναστολή του συντάγματος και τη διεξαγωγή πρόωρων προεδρικών εκλογών.
Το ότι στη συνέχεια χιλιάδες κόσμου πλημμύρισαν τους δρόμους πανηγυρίζοντας για την επέμβαση του στρατού δείχνει, αφ' ενός, πόσο αποξενωμένοι είναι οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι από την κοινωνία και αφ' ετέρου τη μεγάλη σύγχυση που επικρατεί στον κόσμο, ο οποίος χειραγωγήθηκε. Η έλλειψη πολιτικής εναλλακτικής λύσης, σημειώνουν αρκετά ανεξάρτητα μέσα μαζικής ενημέρωσης, που να εκφράζει αυθεντικά το αίτημα “ψωμί, ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη”, αποτελεί έναν από τους βασικούς λόγους αυτού του φαινομένου.
Το επιτελείο του Μόρσι, ο οποίος βρίσκεται σε κατ' οίκον περιορισμό, χαρακτήρισε την κίνηση του στρατού πραξικόπημα, όπως είναι πράγματι, παρόλο που οι στρατηγοί θέλουν να δώσουν μια άλλη εικόνα, τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στο εξωτερικό. Είναι συμβολικό το ότι ο Σίσι περιβαλλόταν από τον Ελ-Μπαραντέι, έναν από τους ηγέτες της αντιπολίτευσης, τον ανώτατο σουνίτη κληρικό και τον Κόπτη πατριάρχη, όταν ανακοίνωσε την ανατροπή του Μόρσι, ενώ στη συνέχεια διαβουλεύτηκε με τους ίδιους αλλά και με “νεαρούς ακτιβιστές”, ακόμη και με ακραίους ισλαμιστές, όπως τα σαλαφιστικά κόμματα, για τη διαμόρφωση ενός “οδικού χάρτη” προς τις νέες προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές. Η όλη επιχείρηση ήταν σχεδιασμένη με μαεστρία για να δείξει ευρεία υποστήριξη εκ μέρους των πολιτών του στρατιωτικού πραξικοπήματος που ανέτρεψε τον πρώτο εκλεγμένο πρόεδρο της Αιγύπτου.
Ο Μόρσι πρότεινε μια “κυβέρνηση συναίνεσης” ως διέξοδο στην κρίση , αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες τον παρότρυναν να “κάνει περισσότερα” , ουσιαστικά παίρνοντας θέση υπέρ των στρατιωτικών. Η συμβουλή, σημειώνει ειρωνικά η εφημερίδα AlMasryAlYoum, ήρθε κάπως αργά, εφόσον οι στρατιωτικοί είχαν ήδη διορίσει ως προσωρινό πρόεδρο τον επικεφαλής του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου, Άντλι Αλ-Μανσούρ, έναν ασήμαντο δικαστικό.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της εφημερίδας, “ καθώς τα πλήθη ξεχύνονταν στους δρόμους ζητώντας την παραίτηση του Μόρσι, θωρακισμένα οχήματα προσωπικού κατευθύνονταν προς τις συγκεντρώσεις των ισλαμιστών στο Πανεπιστήμιο του Καΐρου και την πόλη Νασρ. Αλλά στην Πλατεία Ταχρίρ, οι δυνάμεις ασφαλείας έμοιαζαν με τους χιλιάδες διαδηλωτές κατά του Μόρσι συμμετέχοντας σε μια κινητοποίηση πολύ πιο ογκώδη από αυτή των υποστηρικτών του Μόρσι στην άλλη πλευρά της πόλης. ...Το πλήθος έγινε ένα τεράστιο τσουνάμι καθώς έπεφτε η νύχτα, ύστερα από μια καυτή ημέρα στη διάρκεια της οποίας θεάθηκαν αξιωματικοί της αστυνομίας να μοιράζουν νερό στους διαδηλωτές στη μέση της Ταχρίρ. ...Χιλιάδες συγκεντρώθηκαν επίσης στην πόλη Νασρ για να υποστηρίξουν τον Μόρσι, παρόλο που είχαν δολοφονηθεί 16 και είχαν τραυματιστεί 200 απ' αυτούς την περασμένη νύχτα.
“Οι αντίπαλοι κατηγορούν τον Μόρσι ότι πρόδωσε την επανάσταση συγκεντρώνοντας την εξουσία στους ισλαμιστές και οδηγώντας την οικονομία σε ελεύθερη πτώση. Οι υποστηρικτές του λένε ότι κληρονόμησε πολλά προβλήματα και ότι έπρεπε να του δοθεί η δυνατότητα να ολοκληρώσει τη θητεία του μέχρι το 2016. Σε μια ομιλία του, αργά το βράδυ της Τρίτης, ο Μορσι είπε ότι εξελέγη από ελεύθερες εκλογές πριν από ένα χρόνο και ότι σκόπευε να φέρει σε πέρας τα καθήκοντά του. Η μόνη εναλλακτική λύση είναι η αιματοχυσία. Οι στρατιωτικοί, από την πλευρά τους, οξύνοντας την κατάσταση, ορκίστηκαν, σε μια συνάντηση ανώτατων διοικητών την Τετάρτη, να υπερασπιστούν την Αίγυπτο με τη ζωή τους, όπως αναφέρει το πρακτορείο AFP, επικαλούμενο πηγή που πρόσκειται στο στρατό.'Ορκιζόμαστε στο Θεό να χύσουμε το αίμα μας για την Αίγυπτο και το λαό της ενάντια σε όλους τους τρομοκράτες, εξτρεμιστές και αδαείς'”.
Αυτές οι εξελίξεις δεν μπορούν να μη φέρνουν στο νου την περίπτωση της Αλγερίας, όπου η βίαιη ακύρωση της εκλογικής νίκης των ισλαμιστών, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, οδήγησε σε ένα πολύχρονο εμφύλιο πόλεμο με εκατοντάδες χιλιάδες θύματα. Προς το παρόν, στην Αίγυπτο οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι καλούν σε μαζικές ειρηνικές διαδηλώσεις σήμερα Παρασκευή, μετά τις προσευχές στα τζαμιά. Σύμφωνα δε με το πρακτορείο “Ανατολή” η οργάνωση Τζαμά'α αλ Ισλαμίγια προτείνει ως μέτρο συμφιλίωσης να διεξαχθεί δημοψήφισμα για να αποφανθεί ο λαός αν θέλει τον οδικό χάρτη που εξήγγειλε ο Σίσι ή την αποκατάσταση του εκλεγμένου προέδρου. Επαναλαμβάνοντας και αυτή τον κίνδυνο (ή την απειλή;) αιματοχυσίας: “Ελπίζουμε όλα τα μέρη να συμφωνήσουν μ' αυτή την πρωτοβουλία. Ίσως είναι ο δρόμος για να αποτραπεί η αιματοχυσία και να τερματιστούν οι διαμάχες που μπορεί να περάσουν στις επόμενες γενιές”.
Όπως και να' χει, για τους εργαζόμενους και τους νέους της Αιγύπτου ανοίγεται άλλος ένας κύκλος αγώνων κατά του δεσποτισμού δυόμισι χρόνια μετά την εξέγερση που ανέτρεψε τον Μουμπάρακ. Άλλο ένα εμπόδιο στο δρόμο προς την υλοποίηση της απαίτησης για “ψωμί, ελευθερία, κοινωνική δικαιοσύνη”. Οι ΗΠΑ, το αντιδραστικό Συμβούλιο του Κόλπου και οι ευρωπαϊκές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις θα παίξουν βαρύνοντα ρόλο προκειμένου να κρατηθεί η Αίγυπτος στην τροχιά των συμφερόντων τους.
Θα οδηγήσουν και την Αίγυπτο στην αποσύνθεση και την αιματηρή αναμέτρηση; Η απάντηση σ' αυτό το ερώτημα συναρτάται απόλυτα με το λαϊκό παράγοντα, την οργάνωσή του και τη διατύπωση εναλλακτικής δημοκρατικής πολιτικής λύσης που θα εμπνεύσει τα εκατομμύρια της κοινωνικής πλειοψηφίας και θα βάλει φραγμούς στο σφετερισμό των πόθων της.
Πηγές: AlMasryAlYoum, ιστοσελίδα MadaMasr
Αναδημοσίευση από:tometopo
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου