Ο Σύριζα πληρώνει την αμφισημία του

(αμφισημία η [amfisimía] η διπλή σημασία που εμφανίζει στο λόγο μια λέξη, είτε από μόνη της είτε από τη σύνθεση ή τη σύνταξή της).

                                Γιατί έχασε ο Σύριζα;

Του Emiliano Brancaccio.*

Ο Σύριζα, το μεγαλύτερο κόμμα της αριστεράς, έχασε τις εκλογές στην Ελλάδα. Έτσι λοιπόν χάθηκε η πρώτη, πραγματική ευκαιρία να δοθεί ένα ξεκάθαρο πολιτικό μήνυμα ενάντια στη μη βιώσιμη κατάσταση της Ευρωπαϊκής Νομισματικής Ένωσης. Αυτό θα έχει ως συνέπεια, εκτός κι αν υπάρξουν εκπλήξεις, η αγωνία του ενιαίου νομίσματος να παραταθεί και, μαζί της, τα βάσανα των περιφερειακών κρατών και των κοινωνικών ομάδων που έχουν πληγεί περισσότερο από την οικονομική κρίση.

 

Γιατί έχασε ο Σύριζα; Η εξήγηση που κυριαρχεί είναι ότι το κόμμα εμφανίστηκε στις εκλογές με ένα πολύ «ριζοσπαστικό» πρόγραμμα. Αυτό το πρόγραμμα, ως γνωστόν, βασιζόταν στην πρόθεση ακύρωσης του Μνημονίου που έχει επιβληθεί από την Κομισιόν,την ΕΚΤ και το ΔΝΤ,και την επαναδιαπραγματευση όλων των όρων χρηματοδότησης του ελληνικού χρέους.

Αν το ξανασκεφτούμε, όμως, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο Σύριζα πλήρωσε τη «ριζοσπαστικότητά» του.

Είναι πιθανόν ο Σύριζα να έχασε για ένα πολύ διαφορετικό λόγο, ότι δηλαδή παράλληλα με το αίτημα για επαναδιαπραγμάτευση  των όρων του δανεισμού από το εξωτερικό, ανακοίνωσε και την πρόθεσή του να παραμείνει στο ευρώ. Αυτή η θέση, ως γνωστόν, εξηγήθηκε με σαφή τρόπο από τον ηγέτη του Σύριζα, τον Αλέξη Τσίπρα, στην επιστολή του με τίτλο  I will keep Greece in the eurozone, η οποία δημοσιεύθηκε στους  Financial Times στις  12 Ιουνίου.

Το πρόβλημα με τη θέση του Τσίπρα είναι πως αυτή είναι εξαιρετικά αντιφατική. Έκανε φανερή την αδυναμία της ηγετικής ομάδας του Σύριζα να αντιμετωπίσει ξεκάθαρα τις πιθανές συνέπειες από την αποτυχία του αιτήματος για επαναδιαπραγμάτευση του χρέους.

Πως θα αντιδρούσε ο Τσίπρας αν η Γερμανία και οι ευρωπαϊκές αρχές περιορίζονταν να προτείνουν κάποιες μικρές αλλαγές στη συμφωνία και αρνούνταν να προχωρήσουν σε μια ριζική αναδιαπραγμάτευση του χρέους;

 Ο ηγέτης του Σύριζα όλες αυτές τις μέρες απέφυγε να τοποθετηθεί επί του προβλήματος. Δηλαδή  απέφυγε να παραδεχτεί ότι, τότε, θα ήταν αναγκασμένος να αντιμετωπίσει την κρίση εγκαταλείποντας το ενιαίο νόμισμα και να θέσει υπό αμφισβήτηση,αν χρειαζόταν, ακόμα και την Κοινή Αγορά των κεφαλαίων και των αγαθών.Πολλοί έλληνες ψηφοφόροι μπορεί να αντιλήφθηκαν αυτή την αμφισημία, αυτή την ανικανότητα του Σύριζα να σχεδιάσει ένα λογικό και πολιτικά πειστικό σχέδιο για τις επόμενες κινήσεις.

Η μικρή ποσοστιαία διαφορά  από το αντίπαλο κόμμα, τη ΝΔ, θα μπορούσε να εξηγηθεί με αυτούς τους όρους, αντί να εμμένουμε στην υπόθεση της υπερβολικής ριζοσπαστικότητας, υπόθεση που σίγουρα θα κυριαρχήσει στα σχόλια των επόμενων ημερών.

Η αμφισημία, βέβαια, δεν είναι πρόβλημα μόνο του Σύριζα. Η  ίδια η έκκληση υποστήριξής του, την οποία συνυπέγραφαν οι Ετιέν Μπαλιμπάρ και Ροσάνα Ροσάντα, περιελάμβανε στοιχεία σύγχυσης και απροσδιοριστίας. Με όρους σε πολλά σημεία ανάλογους, ακόμα και τα κινήματα «κατά του χρέους» στις εκκλήσεις τους απέφυγαν, μέχρι σήμερα, να αποσαφηνίσουν, ότι μια υποθετική, μη κοινά αποδεκτή, απόρριψη του χρέους θα έθετε αμέσως το πρόβλημα της κάλυψης  του εξωτερικού ελλείμματος και επομένως θα έκανε υποχρεωτική την έξοδο από το ευρώ και\ή τον περιορισμό της ελεύθερης διακίνησης κεφαλαίων και αγαθών. 

Για να μην αναφερθούμε στα αριστερά κόμματα στην Ευρώπη, τα οποία φαίνεται ότι σε πάρα πολλές περιπτώσεις δείχνουν πρόθυμα να θυσιάσουν τους ψηφοφόρους τους στο βωμό μιας άνευ όρων πίστης στο ευρώ και στην Κοινή Αγορά και τα οποία, επομένως,δε μπορούν να κάνουν τίποτε καλύτερο από το να διατυπώνουν γενικόλογες εκκλήσεις υπέρ της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Όπως φαίνεται, λοιπόν, βρισκόμαστε μπροστά σε άλλη μια παραλλαγή του φαινομένου της «αριστερής υπεράσπισης της ελεύθερης αγοράς» το οποίο μεταφέρεται εδώ και καμιά τριανταριά χρόνια από τους λιγότερο ή περισσότερο στενούς απόγονους του εργατικού κινήματος και που έχουμε προσπαθήσει να εξετάσουμε κριτικά στο βιβλίο  Η λιτότητα είναι της δεξιάς. Και καταστρέφει την Ευρώπη.

Ούτως ή άλλως, ανεξάρτητα από την απόφαση των ελλήνων ψηφοφόρων,η σημερινή Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση,από τεχνική άποψη παραμένει μη βιώσιμη.

Το χάσμα μεταξύ επιτοκίων δανεισμού και ρυθμών αύξησης του εισοδήματος θα επανέλθει γλήγορα στην επιφάνεια σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, και δεν θα μπορέσει ασφαλώς να γεφυρωθεί μέσω μικροδιορθώσεων στις συμφωνίες δανεισμού ή μέσω ευρωπαϊκών τραπεζικών εγγυήσεων.

 Επιπλέονχωρίς ιδιαίτερες αλλαγές στην ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική, η τελική κερδοσκοπική επίθεση κατά της ζώνης του ευρώ μπορεί, προς το παρόν, να αναβλήθηκε, αλλά δεν αντιμετωπίζεται. Το ερώτημα που μένει αναπάντητο είναι λοιπόν ένα: με την αριστερά σε παράλυση, ποιος θα διαχειριστεί μια υποθετική κατάρρευση του ενιαίου νομίσματος;

*Emiliano Brancaccio. Ερευνητής στην πολιτική οικονομία, λέκτορας σε ιδρύματα της Πολιτικής Οικονομίας και Οικονομικών της Εργασίας στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών και Επιστημών της Διοίκησης του Πανεπιστημίου Sannio στο Μπενεβέντο (Ιταλία).

Πηγή: Το Περγάδι