Tου Γιάννη Φασουλά (*)
Οι τοποθετήσεις των προηγουμένων ομιλητών μας έβαλαν στο πρόβλημα αλλά και στη λύση του σύμφωνα με την πολιτική σκέψη που ο σύλλογός μας Γιάνης Κορδάτος προτείνει, και φιλοδοξεί να την διαδώσει σε όσο γίνεται περισσότερους ανθρώπους.
Φώτισαν επαρκώς, αρκετά ζητήματα και απορίες σχετικά με το μεγάλο θέμα που συζητάμε και πιστεύω ότι η συζήτηση που θα ακολουθήσει θα φωτίσει ακόμη περισσότερα.
Από τη μεριά μου θα προσπαθήσω να δώσω ορισμένα στοιχεία αλλά και τον τρόπο λειτουργίας της ΕΥΔΑΠ στην πορεία προς την ιδιωτικοποίηση ( όντας εργαζόμενος σε αυτήν για 31 χρόνια , τα 28 από αυτά εκλεγμένος στο συνδικάτο της ΕΥΔΑΠ με τα ψηφοδέλτια του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος ) ώστε οι τοποθετήσεις των προηγουμένων συντρόφων να γίνουν πιο κατανοητές με βάση τα παραδείγματα..
Στην Ελλάδα δύο επιχειρήσεις λειτουργούν ως κρατικές εταιρίες Ύδρευσης – Αποχέτευσης. Είναι η ΕΥΔΑΠ για Αθήνα και Αττική και η ΕΥΑΘ για την Θεσσαλονίκη. Οι υπόλοιπες λειτουργούν ως δημοτικές επιχειρήσεις.
Η ΕΥΔΑΠ έχει σήμερα πάνω από 2 εκατομμύρια μετρητές-πελάτες ύδρευσης εξυπηρετώντας περίπου 5 εκατομμύρια ανθρώπους σε ύδρευση και το 90% περίπου αυτών και σε αποχέτευση.
Η ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχει είναι φανερό ότι επηρεάζει καθοριστικά την ζωή του μισού πληθυσμού της χώρας.
Είναι αλήθεια ότι και σήμερα το νερό της ΕΥΔΑΠ είναι πολύ καλό σε ποιότητα, ένα από τα καλύτερα σε όλη την Ευρώπη. Σε αυτό συμβάλουν και οι ποιότητα των πηγών (κυρίως Μόρνος – Υλίκη ) και η ποιότητα του καθαρισμού και του ελέγχου.
Το ερώτημα είναι αν αυτό θα ισχύει σε μια πλήρη ιδιωτικοποίηση. Το ερώτημα είναι που θα φτάσουν τα – ήδη – ακριβά τιμολόγια.
Η πορεία για την ιδιωτικοποίηση της ΕΥΔΑΠ άρχισε – να γίνονται εμφανής – από τα μέσα της δεκαετίας του 80.
Σιγά στην αρχή , πιο γρήγορα στη συνέχεια, με καλπασμό αντιλόπης σήμερα οι εργολάβοι έπαιρναν και παίρνουν όλο και μεγαλύτερα κομμάτια.
Ολόκληρες υπηρεσίες (πχ υπηρεσία κατασκευών) με ιστορία με γνώση και πολύτιμη εμπειρία διαλύθηκαν για να δοθεί το αντικείμενο σε εργολάβους. Δεκάδες νευραλγικά τμήματα τεχνικά κυρίως, το ίδιο. Η τεχνογνωσία περνάει στα χέρια των ιδιωτών με ότι αυτό σημαίνει (εκβιασμοί, ακριβά έργα, αμφίβολης ποιότητας κατασκευές και επισκευές στα δίκτυα κλπ).
Νομοθετικά οι βάσεις για το ξεπούλημα μπήκαν με μια σειρά από νόμους, (όπως και για όλες τις ΔΕΚΟ) από την κυβέρνηση Μητσοτάκη το 1991 – 1992.
Την υλοποίηση για την ΕΥΔΑΠ ανέλαβε η κυβέρνηση Σημίτη το 1999 με το νόμο 2744/99.
Η ΕΥΔΑΠ με βάση αυτό το νόμο, χωρίζεται σε δύο εταιρίες.
Η μία η ιδιωτική ΕΥΔΑΠ Α.Ε που πήρε το φιλέτο δηλαδή την εκμετάλλευση των δικτύων ύδρευσης – αποχέτευσης, τους βιολογικούς καθαρισμούς, την είσπραξη των λογαριασμών. Μπήκε στο χρηματιστήριο με το κράτος να κατέχει το 71% περίπου (61% σήμερα αφού το 10% το είχε αγοράσει η δημόσια τότε Αγροτική Τράπεζα και το πήρε προίκα η τράπεζα Πειραιώς ) και σήμερα να ετοιμάζεται να το πουλήσει
Η άλλη αμιγώς δημόσια ΕΥΔΑΠ ΠΑΓΙΩΝ που έχει στην κυριότητα της, τις λίμνες, τα φράγματα, τα εξωτερικά υδραγωγεία, και όλα τα έργα εξεύρεσης νέων πηγών.
Είχαμε δηλαδή μια σοφή από μεριάς του κεφαλαίου, κίνηση :
Οι ιδιώτες παίρνουν έτοιμο το προϊόν για να το πουλάνε όσο και όπως θέλουν, και αφήνουν στο κράτος την ευθύνη να βρει το νερό να φτιάξει φράγματα και κανάλια να το φέρει στην Αθήνα !!!
Όλα αυτά απαιτούν τεράστια κοντύλια (το φράγμα, η λίμνη, και το κανάλι του Μόρνου είναι από τα μεγαλύτερα και ακριβότερα έργα στην Ελλάδα εκείνης της εποχής και η υλοποίηση του ξεπέρασε την δεκαετία) που το κεφάλαιο δεν είναι διατεθειμένο να δώσει αφού η απόδοση είναι μικρή και η απόσβεση πολύ αργή.
Ας δούμε για να συγκρίνουμε ορισμένα στοιχεία που παρουσιάζουν ενδιαφέρων.
Οι τελευταίες προσλήψεις μόνιμου προσωπικού έγιναν το 2002-3. Τότε το προσωπικό ήταν 4.400 άτομα περίπου. Σήμερα είναι 2.500 και ενώ το αντικείμενο της εργασίας έχει αυξηθεί πάνω από 50% τα τελευταία χρόνια (πχ η καθημερινή διύλιση φτάνει τις μέρες αιχμής πάνω από 1.350.000 κυβικά μέτρα νερού, ενώ πριν μερικά χρόνια δεν ξεπερνούσε τις 950.000. Παρόμοια είναι και τα ποσοστά αύξησης πελατών). Δίπλα στην ΕΥΔΑΠ υπάρχει άλλη μια ιδιωτική ΕΥΔΑΠ, ίσως και μεγαλύτερη αποτελούμενη από εργολάβους, με φθηνά αμειβόμενο προσωπικό, χωρίς τεχνικές γνώσεις, και με άθλιες συνθήκες εργασίας. Δεν είναι λίγες οι φορές που τα « έργα » τους τρέχει να διορθώσει το προσωπικό της ΕΥΔΑΠ διπλασιάζοντας έτσι το κόστος.
Σημαντικά προβλήματα υπάρχουν στις βάρδιες σε καίρια σημεία και αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, θα φέρουν σοβαρά προβλήματα στην ποιότητα των υπηρεσιών. Στην κυριολεξία λειτουργούν στα όρια τους και με μειωμένη σύνθεση. Υλικά λείπουν μονίμως από τα τμήματα συντήρησης και επισκευής δικτύων.
Στρατιές ‘συμβούλων’ παρελαύνουν από το 1999 πλούσια αμειβόμενες, παρουσιάζοντας «μελέτες» που είτε τις είχε κάνει παλιότερα το προσωπικό της ΕΥΔΑΠ, είτε παρουσιάζοντας ελάχιστο έργο που συνήθως μένει στα αζήτητα.
Το πρόγραμμα επενδύσεων είτε καταστρατηγείται είτε εγκαταλείπεται.
Έχουμε συνεχείς αυξήσεις στην τιμή του νερού και στα ποσοστά επί της τιμής του νερού για την αποχέτευση που συνήθως είναι πάνω από τον επίσημο τιμάριθμο, ενώ στις διάφορες άλλες υπηρεσίες υπήρξαν αυξήσεις έως και 100% (πχ νέες παροχές, διακοπές, επανασυνδέσεις κ.α).
Από την άλλη έχουμε σημαντικά κέρδη για τους θεσμικούς επενδυτές. Το 1999 4,5 δις δρχ. Το 2000 7,6 δις δρχ, και αντίστοιχα είναι τα επόμενα χρόνια, ενώ έχουμε συνεχή αύξηση κερδών. Η επίσημη ανακοίνωση της ΕΥΔΑΠ αναφέρει ότι για το πρώτο εννεάμηνο του 2012 «τα μετά από φόρους ενοποιημένα κέρδη διαμορφώθηκαν στο ποσό των 44,21 εκατ ευρώ, έναντι 27,23 εκατ ευρώ του εννεάμηνου 2011 ( αύξηση 62,38% )»ανεβάζοντας στα ύψη τα κέρδη για τους θεσμικούς. Αντίστοιχα θεαματικές ήταν οι αυξήσεις κερδών τα προηγούμενα χρόνια. Για παράδειγμα τα προ φόρων κέρδη εκτινάχτηκαν κατά 65,5% το 2010 και κατά 97,4% το 2011 !!!
Αξίζει να σημειωθεί ότι έγιναν οι γνωστές μειώσεις αποδοχών στο προσωπικό κατά 35% σε σχέση με τις αποδοχές του Δεκέμβρη 2009. Έτσι τα χρήματα που έχασε το προσωπικό πήγαν στις τσέπες των γνωστών θεσμικών επενδυτών.
Είναι γνωστό, και επίσημα ανακοινωμένο ότι η ΕΥΔΑΠ συμπεριλαμβάνεται – και μάλιστα από τις πρώτες - στις επιχειρήσεις που θα «αποκρατικοποιηθούν» δηλαδή θα ξεπουληθούν. Είναι μάλιστα προαπαιτούμενο για να προχωρήσει ο τελευταίος – για την ώρα – δανεισμός –θηλιά για τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα.
Το βασικό κυβερνητικό επιχείρημα ότι «οι ΔΕΚΟ επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό» δεν ισχύει. Έχουμε μια συνεχώς αυξανόμενη κερδοφορία της ΕΥΔΑΠ που ακόμη και με την «λογική» του συστήματος κάνει παράλογη και εγκληματική την παράδοση της σε ιδιώτες.
Με βάση την τρέχουσα χρηματιστηριακή αξία το ξεπούλημα της ΕΥΔΑΠ δεν θα αποφέρει παραπάνω από 250 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή τα σημερινά κέρδη για λιγότερο από 5 χρόνια !! ενώ από την άλλη η αξία των πάγιων στοιχείων της εταιρίας είναι 5 δις ευρώ !! και ακόμη αθροιστικά το δημόσιο και οι ΟΤΑ της χρωστούν πάνω από 750 εκατ ευρώ !!!!
Ήδη οι μετοχές έχουν παραχωρηθεί στο ΤΑΙΠΕΔ το γνωστό ταμείο όπου πηγαίνουν οι προς «αποκρατικοποίηση» επιχειρήσεις και έχει επιβάλει το « μακροπρόθεσμο » και τα έσοδά του θα πηγαίνουν για την αποπληρωμή του χρέους…
Πριν λίγες μέρες το ΤΑΙΠΕΔ ως μέτοχος πλειοψηφίας πλέον, εξέλεξε 2 μέλη στο Δ.Σ της ΕΥΔΑΠ. Ο ένας εκ των δυο επιλέχθηκε για την θέση του προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της ΕΥΔΑΠ….
Πρόκειται για τον κ. Σταυρίδη Στ. ο οποίος διαθέτει όλα τα ….απαιτούμενα προσόντα για το ρόλο που του ανατέθηκε, αφού σύμφωνα με την ανακοίνωση της ΕΥΔΑΠ έχει « μακρά και πετυχημένη πορεία επαγγελματία μάνατζερ σε πολύ μεγάλες ελληνικές βιομηχανίες ».
Παραλείπουν να πουν ότι οι επιχειρήσεις αυτές είτε έκλεισαν είτε άλλαξαν ιδιοκτήτη…
Παράλληλα προωθείται η σύσταση ‘Ρυθμιστικής Αρχής Υδάτων’ κατά τα πρότυπα της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας ώστε να διευκολυνθεί κάθε ενέργεια ιδιωτικοποίησης των υδάτων σε όλη την επικράτεια, στα πλαίσια του ξεπουλήματος του συνόλου του φυσικού πλούτου της Ελλάδας, και των επιχειρήσεων στρατηγικής σημασίας.
Ποιες θα είναι οι συνέπειες μιας τέτοιας εξέλιξης για τους εργαζόμενους, για το σύνολο των λαϊκών στρωμάτων;
Υπάρχει το παραμικρό ενδεχόμενο να μην λειτουργήσει η δίψα του υπερκέρδους για τους ιδιώτες και το κεφάλαιο; Γι’ αυτό άλλωστε δεν ενεργοποιούνται – και - σ’ αυτόν τον τομέα;
Υπάρχει περίπτωση να μην έχει η ιδιωτικοποίηση δραματικές επιπτώσεις και στην ποιότητα του νερού (και της αποχέτευσης) και στα τιμολόγια;
Δεν υπάρχει απαντάμε όχι μόνο εμείς αλλά και η πλειοψηφία του λαού μας, αλλά και η εμπειρία από άλλες χώρες.
Προτού αναφερθούμε σύντομα σ’ αυτό πρέπει να πούμε ότι οι οδηγίες του κεφαλαίου παγκόσμια είναι να επενδύσουν οι ιδιώτες στο νερό αφού εκτιμούν ότι θα εξελιχθεί σε βασικό χώρο άντλησης υπερκερδών. Πρόσφατο δημοσίευμα κάνει λόγω για «Δίψα της Γουολ στριτ για νερό». Οι πέντε μεγάλοι παίχτες που δραστηριοποιούνται στον χώρο (Veolia, Suez, Agbar, RWE, Saur) κατέχουν σήμερα το 34% της αγοράς, μειωμένο σημαντικά έναντι των προηγουμένων ετών χάρη στους αγώνες του λαού των χωρών που έγιναν ιδιωτικοποιήσεις.
Στην Αργεντινή λοιπόν το 1993 η κυβέρνηση παρέδωσε την ύδρευση σε ιδιώτες, εισπράττοντας τα συγχαρητήρια της παγκόσμιας τράπεζας. Τα τιμολόγια πήγαν στα ύψη, τα έξοδα για την συντήρηση μειώθηκαν δραστικά (για να μεγαλώσουν τα κέρδη..) με αποτέλεσμα όταν αποσύρθηκαν οι πολυεθνικές το 2005 (αφού λόγω της κρίσης που ακολούθησε ο κόσμος δεν είχε να πληρώσει) χρειάστηκε να φτιαχτεί το δίκτυο σχεδόν από την αρχή.
Στη Νότια Αφρική η ιδιωτικοποίηση στο Γιοχάνεσμπουρκ έφερε τέτοιες αυξήσεις που ολόκληρες συνοικίες αποσυνδέθηκαν από το δίκτυο αδυνατώντας να πληρώσουν τους αυξημένους λογαριασμούς. Οι κάτοικοι στράφηκαν για νερό σε μολυσμένες πηγές της περιοχής. Δεν άργησε να ξεσπάσει επιδημία χολέρας το 2000. Αρρώστησαν 100 χιλιάδες άνθρωποι και πάνω από 100 έχασαν τη ζωή τους.
Παρόμοια γεγονότα συνέβηκαν και σε άλλες χώρες (πχ Τανζανία, Φιλιππίνες) και κυρίως της Λατινικής Αμερικής με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό της Βολιβίας όπου η κυβέρνηση λειτουργώντας ως εντολοδόχος των ιδιωτικών εταιριών απαγόρευσε στους κατοίκους να μαζεύουν ακόμη και το νερό της βροχής δημιουργώντας την "αστυνομία νερού" !! (το γεγονός έχει γίνει και επιτυχημένη ταινία που προβλήθηκε πριν δυο χρόνια και στην Ελλάδα με τίτλο : «Ακόμη και τη βροχή»)
Στη Παρίσι το 2008 ο δήμος αποφάσισε να μην ανανεώσει την σύμβαση με τις πολυεθνικές που από το 2005 κατείχαν το δίκτυο. Ίδρυσε δημοτική επιχείρηση και τα τιμολόγια μειώθηκαν κατά 8% ενώ ο δήμος εξοικονόμησε 35 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο.
Στην Αγγλία παρόμοια ..πειράματα έγιναν επί Θάτσερ. Τα ίδια και εκεί (αυξήσεις τιμολογίων, κακές υπηρεσίες) με αποτέλεσμα μετά από λίγα χρόνια να ξαναγυρίσουν στο δημόσιο.
Στη Γερμανία οι εταιρίες ύδρευσης ανήκουν στο δημόσιο, το ίδιο και στην Ολλανδία όπου επιπρόσθετα έχει απαγορευτεί με νόμο η συμμετοχή ιδιωτών σε υπηρεσίες ύδρευσης.
Το παράδοξο είναι ότι ενώ παντού αποδεικνύεται η αποτυχία ( όσον αφορά τους εργαζόμενους και τα φτωχά λαϊκά στρώματα) των ιδιωτικοποιήσεων της ύδρευσης, στην Ελλάδα η τρόικα (ΕΕ – ΔΝΤ – Κεν.Ευρ.Τράπεζα) επιμένει, βάζοντας το και ως όρο για τα πακέτα «διάσωσης» πυροδοτώντας έτσι τις ανεξέλεγκτες αυξήσεις στα τιμολόγια και βάζοντας σε περιπέτειες την ποιότητα ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων (που ήδη έχει υποβιβαστεί με τα υπόλοιπα μέτρα που έχουν παρθεί) αφού ιδιωτικοποίηση του νερού δεν μπορεί με τίποτα να συνδυαστεί με φθηνά τιμολόγια και ποιότητα νερού και υπηρεσιών.
Πιστεύουμε ότι θα ήταν λειψή η παρέμβαση αυτή αν δεν σημειωνόταν και η στάση του συνδικαλιστικού κινήματος στην ΕΥΔΑΠ.
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η στάση των ηγεσιών ΠΑΣΚΕ και ΔΑΚΕ συνέβαλε καθοριστικά όλα τα προηγούμενα χρόνια για να προχωρήσουν τα μέτρα αυτά. Ότι λειτούργησαν σαν το μακρύ χέρι των διοικήσεων και των κυβερνήσεων. Είτε αδιαφορώντας, είτε καθησυχάζοντας τους εργαζόμενους ότι τα μέτρα δεν αφορούν αυτούς, είτε – όταν δεν μπορούσαν να κάνουν αλλιώς – προκηρύσσοντας απεργίες που φρόντιζαν εξ αρχής να υπονομεύουν .
Έχει μείνει παροιμιώδεις η στάση του προέδρου της ΓΣΕΕ : "ο καθένας μόνος του" όταν στα τέλη της δεκαετίας του 90 από τους εργαζόμενους και τις ταξικές συνδικαλιστικές δυνάμεις στις ΔΕΚΟ έμπαινε το θέμα της μαζικής και ενωμένης κινητοποίησης.
Φρόντιζαν να κατευθύνουν τους εργαζόμενους στη ‘λογική’ του «είναι καλύτερα να είμαστε φρόνιμοι παρά να κάνουμε επαναστατική (!!) γυμναστική». Ποτέ δεν έβαζαν ζητήματα αλληλεγγύης για άλλες ομάδες εργαζομένων συντηρώντας την διχαστική τακτική των κυβερνώντων για τα γνωστά ρετιρέ κλπ.
Ευθύνες έχει όμως και η ηγεσία των ταξικών συνδικαλιστικών δυνάμεων, που ενώ έγκαιρα και σωστά είχε αναδείξει όλα αυτά τα προβλήματα, την κρίσιμη στιγμή αντί να στηρίξει ένα μέτωπο αντιμονοπωλιακών δυνάμεων που θα λειτουργούσε ως ρυάκι για να συναντηθεί με άλλα ρυάκια στην κατεύθυνση ενός πανελλαδικού ΑΑΔΜ, έβαζε μαξιμαλιστικά αιτήματα ως κύριο καθήκον των συνδικάτων.
Το αποτέλεσμα είναι γνωστό και από τις δύο τακτικές. Τα μέτρα να περνάνε παρά τις κατά καιρούς πετυχημένες κινητοποιήσεις, τα σωματεία να μην μαζικοποιούνται, οι εργαζόμενοι να απογοητεύονται. Να τα βάζουν επί δικαίων και αδίκων. Να τσουβαλιάζουν το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα με τους συμβιβασμένους και ξεπουλημένους συνδικαλιστές.
Να γιατί τέτοιες συζητήσεις και κυρίως τέτοιες λύσεις σαν αυτές που μπήκαν από τους προηγούμενους ομιλητές πρέπει να γίνει προσπάθεια να κυριαρχήσουν σήμερα κύρια στον αριστερό και κομμουνιστικό χώρο.
(*) Εισήγηση στην Ημερίδα που διοργάνωσε ο Σύλλογος διάδοσης της μαρξιστικής σκέψης «Γιάνης Κορδάτος» με θέμα «Το σκάνδαλο των ιδιωτικοποιήσεων και η φιλολαϊκή διέξοδος από την κρίση»
Πηγή: Εργατικός Αγώνας
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου