Για τις θέσεις του 19ου συνεδρίου του ΚΚΕ

Του Δημήτρη Αργυρού

"...Καθαρή επανάσταση και καθαρός μαζικός αγώνας υπάρχει μόνο στα μυαλά των μικροαστών. Αντί να σιχτιρίζουμε τον Δεκέμβρη του 08 και το κίνημα των αγανακτισμένων, το καλύτερο ήταν να παρέμβουμε συντονισμένα με όλες μας τις δυνάμεις. Κατά αυτόν τον τρόπο και διαμέσου της πολιτικής και ιδεολογικής διαπάλης θα αποκλείσουμε τις δυνάμεις του οπορτουνισμού, τις δυνάμεις του πατριωτικού εκφασισμού ή του κοινωνικού και πολιτικού μηδενισμού. Όπως έγραφε τόσο ο Λένιν και το συστηματοποίησε ο Γκράμσι στο μαζικό κίνημα και στις μορφές που αυτό παίρνει τα πάντα κρίνονται στο ζήτημα της ηγεμονίας..."

Με ενδιαφέρον διάβασα τις θέσεις του ΚΚΕ για το 19 συνέδριο του που σωστά βάζουν ζήτημα μιας άλλης εργατικής- λαϊκής εξουσίας, βάζοντας ζήτημα σοσιαλιστικής επανάστασης.

Από την άλλη πλευρά κάνοντας ένα άλμα στο κενό δεν μιλάει διόλου για ένα μεταβατικό πρόγραμμα που θα ενοποιεί σε αντικαπιταλιστική κατεύθυνση το μίνιμουμ πρόγραμμα με το μάξιμουμ. Βάζοντας από τα σήμερα ζητήματα κατάκτησης της εξουσίας από μια αριστερή αντικαπιταλιστική κυβέρνηση που θα υλοποιούσε αυτό το μεταβατικό πρόγραμμα. Ενώ αρνείται κατηγορηματικά κάθε πολιτική συνεργασία με άλλες αντικαπιταλιστικές- αντιιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Ας τα δούμε ένα, ένα αυτά…. 

1) Νομίζω συναγωνιστές πως στις μέρες της πιο βαθιάς συστημικής κρίσης το ζήτημα της ανυπακοής και της απειθαρχίας δεν φτάνει, ήρθε η ώρα να μπει στην ζωή το ζήτημα του εργατικού ελέγχου- εξουσίας. Μόνο έτσι το ζήτημα του ξεσηκωμού θα αποκτήσει ποιοτικά χαρακτηριστικά που είτε θα οδηγήσουν σε μια επαναστατική κατάσταση, είτε θα οδηγήσουν σε ένα πρόσκαιρο ίσως λαϊκό- εργατικό εκβιασμό. Και αυτό δεν μπορεί να το πράξει το ΠΑΜΕ με τα σημερινά κομματοκεντρικα χαρακτηριστικά του. Αλλά ένα ΠΑΜΕ που θα συνομιλεί και θα συνεργάζεται στα πλαίσια του μαζικού κινήματος και με άλλες εργατικές, λαϊκές αντικαπιταλιστικές και αντισυστημικές δυνάμεις. Αντίστοιχα οι λαϊκές επιτροπές στην γειτονιές πρέπει να γίνουν πρόπλασμα λαϊκής συμμαχίας αν επιδιώξουν να ριζωθούν στις γειτονιές ως πρόπλασμα κοινωνικής- πολιτικής δυαδικής εξουσίας των εργατικών- λαϊκών μαζών και αυτό συνεπάγεται το άνοιγμα τους στις άλλες αντικαπιταλιστικές- αντιφασιστικές εργατικές συνιστώσες.

2) Και επειδή όπως έλεγε και ο Λένιν καθαρή επανάσταση και καθαρός μαζικός αγώνας υπάρχει μόνο στα μυαλά των μικροαστών δεν θα πρέπει να φοβόμαστε κάθε μικρή ή μεγάλη μάχη. Έτσι αντί να σιχτιρίζουμε τον Δεκέμβρη του 08 και το κίνημα των αγανακτισμένων το καλύτερο ήταν να παρέμβουμε συντονισμένα με όλες μας τις δυνάμεις. Κατά αυτόν τον τρόπο και διαμέσου της πολιτικής και ιδεολογικής διαπάλης θα αποκλείσουμε τις δυνάμεις του οπορτουνισμού, τις δυνάμεις του πατριωτικού εκφασισμού ή του κοινωνικού και πολιτικού μηδενισμού. Όπως άλλωστε έγραφε τόσο ο Λένιν και το συστηματοποίησε ο Γκράμσι στο μαζικό κίνημα και στις μορφές που αυτό παίρνει τα πάντα κρίνονται στο ζήτημα της ηγεμονίας. Και το να φεύγεις από τις μάχες δεν συνιστά συνεπή μπολσεβίκικη γραμμή, το εναντίον μάλλον. Διαφορετικά δεν μπορεί να επιτευχθούν αυτές οι προϋποθέσεις για ένα ταξικό κίνημα που θα συγκρούεται συνολικά με το κεφάλαιο.

3) Που πολύ σωστά γράφουν οι θέσεις πως είναι η μόνη προϋπόθεση για να νικήσει και ο ποιο μικρός αγώνας. Για αυτό το λόγο το ΚΚΕ θα έπρεπε να είχε προχωρήσει στις πιο πλατιές ταξικές εργατικές συμμαχίες με κοινωνικές αλλά και πολιτικές δυνάμεις. Και ταυτόχρονα να είχε συναντηθεί με τις τάσεις της κομουνιστικοποίησης που με αντιφατικό τρόπο γεννά τόσο η καπιταλιστική ανάπτυξη, όσο κυριότερα η κρίση του συστήματος. Η πορεία προς την χειραφέτηση δεν ξεκινά με την κατάκτηση της εξουσίας από το προλεταριάτο, αλλά με την ενδυνάμωση της κομμουνιστικής τάσης στα σπλάχνα του καπιταλιστικού συστήματος. Φυσικά κακά τα ψέματα αν αυτό το έκανε το ΚΚΕ θα μιλάγαμε για ένα άλλο τύπου κόμμα που θα είχε υπερβεί το κόμμα νέου τύπου για ένα κόμμα- κομμούνα. Που ο ανώτερος κομμουνιστικός χειραφετημένος πολιτισμός θα υπήρχε εν σπέρματι στις δομές και τις διαδικασίες αυτού του κόμματος-κομμούνα.

4) Οι θέσεις θεωρούν το μεταβατικό πρόγραμμα πάλης εναλλακτική εκδοχή της ρεφορμιστικής γραμμής. Δηλαδή ένα ενσωματώσιμο σενάριο, σε αυτό μοιάζουν πολύ με τις μ-λ απόψεις. Την ίδια στιγμή όμως λένε πως δεν μπορούν να νικήσουν οι εργατικοί αγώνες, δίχως συνολική σύγκρουση και αγώνα για την λαϊκή εξουσία. Αυτό και αν είναι αντίφαση… Είναι καλό να θυμίσουμε στους συναγωνιστές την κριτική του προγράμματος της Γκότα του Καρλ Μαρξ, τις αποφάσεις της τρίτης διεθνούς για το μεταβατικό πρόγραμμα και για το ενιαίο εργατικό μέτωπο. Επίσης να μελετήσουν αν δεν το έχουν πράξει το πώς ο Γκράμσι ερμηνεύει την διαλεκτική του πόλεμου θέσεων και κινήσεων. Ένα μεταβατικό πρόγραμμα είναι συνισταμένη ανάμεσα στο μίνιμουμ πρόγραμμα και στο μάξιμουμ. Το μεταβατικό πρόγραμμα είναι το πρόγραμμα που δεν μπορεί να γίνει ενσωματώσιμο από την καπιταλιστική τάξη πραγμάτων σε περίοδο κρίσης και μπορεί να εφαρμοστεί από μια αριστερή αντικαπιταλιστική εργατική κυβέρνηση στην προοπτική της ρήξης με το κεφάλαιο.

5) Έτσι στα πλαίσια ενός τέτοιου μεταβατικού προγράμματος και εντός της πιο βαθιάς καπιταλιστικής κρίσης μόνο μια ρήξη μπορεί να υπάρξει με την ΕΕ, το ευρώ και την ευρωζώνη. Μιλάμε για την αντικαπιταλιστική- αντιιμπεριαλιστική ρήξη, δηλαδή το σπάσιμο του αδύνατου κρίκου. Το γεγονός πως η αστική εξουσία θα επιχειρήσει να ακυρώσει πάραυτα με κάθε τρόπο αυτή τη προοπτική, αυτό δεν μπορεί να μας οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι δεν πρέπει να το οργανώσουμε, με ενωτικό, μάχιμο και ταξικό τρόπο. Και μόνο έτσι- μέσα και από την διεκδίκηση μιας αριστερής, αντικαπιταλιστικής κυβέρνησης- θα μπορούσε και μπορεί να ανατραπεί το δυσμενές κλίμα που το καρπώθηκε ο νέος ρεφορμιστικός λόγος του ΣΥΡΙΖΑ. Προσοχή συναγωνιστές, άλλο η θεωρία των σταδίων και άλλο μεταβατικό πρόγραμμα. Όπως άλλωστε είναι διαφορετικό το ενιαίο εργατικό μέτωπο και διαφορετικό το λαϊκό δημοκρατικό μέτωπο. Όπως επίσης είναι σαφές άλλο πράγμα είναι μια αντικαπιταλιστική- αντιιμπεριαλιστική έξοδος από ΕΕ-ευρώ και άλλο μια αναγκαστική έξοδος λόγω καπιταλιστικής χρεοκοπίας. Μόνο κατά αυτόν τον τρόπο το ΚΚΕ και η υπόλοιπη αντικαπιταλιστική κομμουνιστική αριστερά θα φανούν έτοιμοι και δυνατοί να αντιμετωπίσουν, σε διεθνιστική εργατική και κομμουνιστική κατεύθυνση, τον κίνδυνο μιας πολεμικής αναμέτρησης, που πολύ σωστά επισημαίνεται από το κείμενο των θέσεων. Και που πολύ σωστά επισημάνει πως ο στόχος πρέπει να είναι «να συνδεθεί η αντίσταση με την πάλη για ολοκληρωτική ήττα της αστικής τάξης, εγχώριας και ξένης ως εισβολέα».

6) Στο ζήτημα της εξουσίας οι θέσεις νομίζω πως πέφτουν σε ένα σφάλμα, σφάλμα πολιτικό και ιδεολογικό Σωστά θεωρούν πως η εξουσία που θα διεκδικήσει η λαϊκή συμμαχία είναι η εργατική- λαϊκή εξουσία. Επίσης σωστά ταυτίζουν αυτή την εξουσία με αυτό που οι κλασικοί ονομάζουν δικτατορία του προλεταριάτου. Μόνο που δεν μπορούμε να ταυτίσουμε την δικτατορία του προλεταριάτου με τον κατώτερη φάση του κομμουνισμού, δηλαδή αυτό που ονομάστηκε σοσιαλισμός. Στο βαθμό που υπάρχει δικτατορία του προλεταριάτου δεν έχουμε ακόμη υπερβεί την ταξική κοινωνία. Σε αυτή την φάση της ταξικής κοινωνίας κουμάντο κάνουν οι εργαζόμενες μάζες και όχι το κεφάλαιο. Στόχος αυτής της εργατικής λαϊκής δικτατορίας είναι η πλήρη κατάλυση του κεφαλαίου και της κεφαλαιακής σχέσης και η μετάβαση τους στην αταξική κοινωνία. Ο σοσιαλισμός αν έχει κάποιο νόημα είναι ως η κατώτερη φάση της παγκόσμιας αταξικής κοινωνίας. Που σαφέστατα ως μια ανώριμη φάση μιας νέας κοινωνίας θα συνεχίζει να κουβαλά κάποια βαρίδια του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής/ πολιτισμού. Αυτό είπαμε δεν συνιστά υποταγή σε μια θεωρία των σταδίων, απεναντίας δίνει ένα ξεκάθαρο περίγραμμα το πώς θα λειτουργήσει η μετακαπιταλιστική επαναστατική συγκρότηση μέχρι την οριστική υπέρβαση των τάξεων.

7) Θα είναι έγκλημα να ταυτίσουμε τα πάντα. Μια αντικαπιταλιστική εργατική κυβέρνηση που θα συγκρουστεί με τον καπιταλισμό, την κυβέρνηση ενός κράτους της δικτατορίας του προλεταριάτου με τον σοσιαλισμό- κομουνισμό που θα έρθει όταν υπερβούμε την ταξική κοινωνία. Το ίδιο εγκληματικό είναι να θεωρήσουμε την μεταβατική κοινωνία, την δικτατορία του καπιταλισμού, μια κοινωνία που τα πολυσύνθετα ζητήματα, θα λυθούν μόνο από το ΚΚΕ και τις μαζικές του συνιστώσες. Τις αντιθέσεις μπορεί να τις απαντήσει μια μαχόμενη εργατική καθολικότητα που θα παίρνει το χαρακτήρα δομών άμεσης δημοκρατίας και γενικευμένης κοινωνικής αυτοδιαχείρισης. Δίχως όμως ταυτόχρονα να αποκλείονται μορφές και δομές πολιτικής εκπροσώπησης ή και πολυκομματισμού, ακόμη και αστικού ή μικροαστικού. Από μια πλευρά είναι καλύτερα αυτές οι αντιφατικές δυνάμεις να έχουν το δικαίωμα της ανεξάρτητης πολιτικής έκφρασης, παρά να κρύβονται εντός του κομμουνιστικού κόμματος.

8) Ναι μεν μπορεί η επαναστατική διαδικασία να είναι μια ενιαία διαδικασία που ο στρατηγικός στόχος να επικαθορίζει τους τακτικούς, αλλά αυτό δεν συνεπάγεται την πλήρη ταύτιση της τακτικής με την στρατηγική, ούτε σημαίνει πως δεν μπορούμε να βλέπουμε τις φάσεις της επαναστατικής διαδικασίας, της γενίκευσης της, της εμβάθυνσης της, την διεθνοποίηση της ή ακόμη και αυτή της στασιμότητας ή της οπισθοχώρησης της, να μην βλέπουμε την διάρκεια και τους χρόνους της. Κάτω από αυτή την οπτική η ΕΣΣΔ και οι άλλες «σοσιαλιστικές» χώρες ουδέποτε δεν ξεπέρασαν την φάση της μεταβατικής κοινωνίας που ονομάστηκε δικτατορία του προλεταριάτου. ‘Άρα απείχε από το να είναι σοσιαλισμός- κομουνισμός.

9) Επίσης θεωρώ εγκληματικά σεχταριστική την άποψη που εκφράζεται την θέση που λέει: «το ΚΚΕ δεν μπορεί να κάνει καμιά πολιτική συνεργασία με αυτές τις πολιτικές δυνάμεις, ούτε σε περίοδο συγκέντρωσης δυνάμεων ούτε σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης». Μιλώντας για αντικαπιταλιστικές – αντιιμπεριαλιστικές δυνάμεις που θα βρίσκονται σε συμπόρευση στις γραμμές των μαζικών οργανώσεων. Τι εξασφαλίζει συναγωνιστές πως το ΚΚΕ μπορεί να κατέχει την πλήρη αλήθεια, μήπως αυτό από μόνο του είναι ένας ολοφάνερος ιδεαλισμός; Γιατί η λαϊκή συμμαχία να μην πάρει το χαρακτήρα ενός πόλου- μετώπου-κινήματος των αντικαπιταλιστικών κομουνιστικών πολιτικών και κοινωνικών οργανώσεων;;; Τι αλήθεια φοβάται το ΚΚΕ; Εξάλλου η ύπαρξη του, όπως και η ύπαρξη των όλων των κόμματων δεν είναι να αναπαράγονται σαν μηχανισμοί, μα να συνεισφέρουν στην πάλη των τάξεων και στην επαναστατική κομμουνιστική προοπτική. Ένα πρέπει να γνωρίζει, μόνο η ανοικτή διαλεκτική διαπάλη με άλλα ρεύματα, ιδέες, απόψεις μπορεί να οικοδομήσει αυτό το αναγκαίο μέτωπο και κίνημα που θα κάνει τον καπιταλισμό παρελθόν.

Αντί επιλόγου: το πολιορκημένο κόμμα

Το κύριο πρόβλημα με το ΚΚΕ είναι πως νιώθει ένα κόμμα πολιορκημένο από εχθρούς, φίλους και «φίλους». Απόρροια της θέσης του για την υπεράσπιση του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε- παρά τις τελευταίες όποιες προσεγγίσεις του- που όμως δεν άλλαξαν ριζικά την ιδέα και την εικόνα που έχει για την σοσιαλιστική οικοδόμηση. Τον «σοσιαλισμό σε μόνο μια χώρα». Ένα μονοκομματικό σοσιαλισμό με το κόμμα και την γραφειοκρατία του να αποφασίζει και την εργατική τάξη να εκτελεί. Ένα σοσιαλισμό της εκτατικής και εντατικής βιομηχανικής ανάπτυξης σε βάρος της γης και της εργασίας. Δηλαδή ένα σοσιαλισμό που δεν ήταν σοσιαλισμό, γιατί ο σοσιαλισμός είναι η κατώτερη, η ανώριμη φάση του κομουνισμού, δηλαδή της αταξικής κοινωνίας. Και αταξική κοινωνία με κράτος, γραφειοκρατία, αστυνομία, μυστικές υπηρεσίες, με διευθυντές και διευθυνόμενους δεν νοείται. Σοσιαλισμός που ήταν η μεταβατική κοινωνία ανάμεσα στο καπιταλισμό και τον κομμουνισμό και που σαν τέτοια γρήγορα μπλοκαρίστηκε στο να επιλύει με τρόπο γραφειοκρατικό ζητήματα που είχαν επιλυθεί στον αναπτυγμένο καπιταλισμό. Έτσι το ΚΚΕ οντολογικά, υπαρξιακά και πολιτικά, υπερασπιζόμενο τον σοσιαλισμό της ΕΣΣΔ και των άλλων χωρών με ανάλογη ανάπτυξη, βλέπει τους φίλους και τα στηρίγματα του να χάνονται. Βλέπει καπιταλιστικές χώρες που κυβερνιούνται από αριστερές κυβερνήσεις σαν την Κύπρο να υποτάσσονται στα μνημόνια. Χώρες με σοσιαλιστικό καθεστώς να εφαρμόζουν ένα άγριο καπιταλισμό, σαν την Κίνα και το Βιετνάμ. Ή να ανοίγονται στο καπιταλισμό με ένα ιδιόρρυθμο τρόπο όπως η ηρωική Κούβα. Και να μένει πιστή στο «σοσιαλισμό σε μόνο μια χώρα» η μοναχική και πολιορκημένη Βόρειος Κορέα. Ανάλογη εξέλιξη έχουν και τα κομμουνιστικά κόμματα με το ΚΚΕ να είναι το πλέον ορθόδοξο και συνεπές με την γραμμή του μαρξισμού- Λενινισμού. Μια σεχταριστική συνέπεια, μα συνέπεια.

Στα πολύ θετικά του ΚΚΕ είναι όμως η θέση του πως το καπιταλιστικό σύστημα δεν έχει μέλλον, πως πρέπει να ανατραπεί με σοσιαλιστική επανάσταση. Αποδέχεται δηλαδή την διαλεκτική αντίληψη πως η ιστορία δεν τελείωσε με τον καπιταλισμό. Και αγωνίζεται για την ανατροπή του… Μόνο που θα πρέπει να κατανοήσει πως η ιστορία δεν γράφεται όπως την θέλουν οι άνθρωποι, αλλά ως συνισταμένη αντικειμενικών και υποκειμενικών δυνατοτήτων και προσδιορισμών. Και πως ένα κοινωνικό σύστημα δεν εγκαταλείπει το ιστορικό του ρόλο, δίχως να εμφανίσει ενεργά όλες του τις δυνατότητες. Άρα με το ζόρι, βουλησιαρχικά δεν μπορούμε να υπερβούμε τον καπιταλισμό. Είναι διαφορετικό πράγμα να συναντηθούμε με τις κομμουνιστικές τάσεις που γεννά η ίδια η εξέλιξη του.

Το ιδανικό για το ΚΚΕ, για την αριστερά και για το εργατικό κίνημα ήταν να εργαστεί και να ερευνήσει τις προϋποθέσεις και τις δυνατότητες για μια κομμουνιστική επαναθεμελίωση με βάση τις σημερινές και τις αυριανές δυνατότητες των κομμουνιστικών δυνατοτήτων και τάσεων. Και ταυτόχρονα να ηγηθεί ενός αντικαπιταλιστικού λαϊκού-εργατικού μετώπου- πόλου και κινήματος μαζί με άλλες δυνάμεις που θα ανέτρεπαν το ρου της ιστορίας όπως το γνωρίζουμε. Μόνο που όπως είπαμε και πιο πάνω η ιστορία δεν γράφεται σε ιδανικές καταστάσεις.

---------------------------------

Οι θέσεις του ΚΚΕ για το 19ο συνέδριό του, όπως δημοσιεύτηκαν στο 902.gr:

αρχείο  pdf        αρχειο word 

Πηγή:αριστεροblog