Ακυβέρνητες πολιτείες Αμερικής

Του Πέτρου Παπακωνσταντίνου - "Επίκαιρα"

Η εξέγερση της «λαϊκής Δεξιάς» εναντίον του Μπαρόκ Ομπάμα και των φιλελεύθερων ελίτ απειλεί να παραλύσει το αμερικανικό κράτος και να αποσταθεροποιήσει την παγκόσμια οικονομία.

Από την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα η Αμερική αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Στις μέρες μας παράγει το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πλούτου και το ένα πέμπτο των βιομηχανικών προϊόντων που κυκλοφορούν στον πλανήτη. Προικισμένη από τη φύση, έρχεται δεύτερη στην παραγωγή φυσικού αερίου και τρίτη στην παραγωγή πετρελαίου. Χάρη στα αεροπλανοφόρα, τους πυραύλους, τα πυρηνικά όπλα και τις βάσεις της μπορεί να ξεφεύγει, μέχρι ενός σημείου, από τους αδυσώπητους για τα υπόλοιπα έθνη οικονομικούς περιορισμούς.

Παρότι το δημόσιο χρέος της φτάνει το αστρονομικό ύψος των 16,687 τρις δολαρίων -105% του ΑΕΠ- και το δημοσιονομικό έλλειμμα το 1,09 τρις, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα μπορεί να τυπώνει χρήμα χωρίς να προκαλεί πληθωριστική πυρκαγιά και χωρίς να κλονίζει την εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών. Παρ' όλες τις πολεμικές και οικονομικές περιπέτειες της κατά την τελευταία δεκαετία, το 60% των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων εξακολουθεί να είναι σε δολάρια, έναντι του μόλις 24% σε ευρώ.

Πολιτική σχιζοφρένεια

Το γεγονός ότι μια τέτοια χώρα αναγκάστηκε να βάλει «λουκέτο» σε πολλές δημόσιες υπηρεσίες λόγω αδυναμίας χρηματοδότησης, ενώ βρέθηκε να συζητά σοβαρά ακόμη και το ενδεχόμενο στάσης πληρωμών, αποτελεί το άκρον άωτον της πολιτικής σχιζοφρένειας. Ως γνωστόν, η εξέλιξη αυτή πυροδοτήθηκε από την άρνηση των Ρεπουμπλικάνων, οι οποίοι ελέγχουν τη Βουλή των Αντιπροσώπων, να εγκρίνουν τον κρατικό προϋπολογισμό, εκβιάζοντας τον Μπαράκ Ομπάμα να ακυρώσει τη σημαντικότερη, μεταρρύθμιση της προεδρίας του, εκείνη που αφορά στο σύστημα Υγείας, και περικόψει άλλα κοινωνικά κονδύλια.

Είναι αλήθεια ότι το προσωρινό «λουκέτο» στο αμερικανικό Δημόσιο λόγω διαφωνίας μεταξύ Λευκού Οίκου και Κογκρέσου  δεν είναι κάτι το καινοφανές για τις ΗΠΑ - από τις αρχές της δεκαετίας του 70 μέχρι την τελευταία φορά που συνέβη επί Μπιλ Κλίντον, το 1996, υπήρξαν δεκαεφτά, παρόμοιες περιπτώσεις χωρίς να καταστραφεί ούτε η Αμερική ούτε ο υπόλοιπος κόσμος.

Αυτή τη φορά, όμως, τα πράγματα αποκτούν απειλητικότερη όψη, πρώτον, διότι το ιστορικό κόμμα του Αβραάμ Λίνκολν φαίνεται να έχει τρελαθεί εντελώς και δεύτερον, επειδή μετά τη διαφωνία για τον προϋπολογισμό έρχεται μια απείρως χειρότερη δοκιμασία. Στις 17 Οκτωβρίου, το δημόσιο χρέος της υπερδύναμης αναμένεται να χτυπήσει την «οροφή» των 16,7 τρις η οποία, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας απαγορεύει στην κυβέρνηση Ομπάμα προχωρήσει σε περαιτέρω δανεισμό χωρίς άδεια του Κογκρέσου. Αν, λοιπόν, οι Ρεπουμπλικάνοι επιμείνουν στις σκληρότατα ταξικές θέσεις τους -περικοπές κοινωνικών δαπανών για τους φτωχούς και μείωση των φόρων για τους πλούσιους-, τότε η κυβέρνηση Ομπάμα θα υποχρεωθεί είτε κι υποχωρήσει άτακτα είτε να κηρύξει στάση πληρωμών.

Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε το χειρότερο εφιάλτη όχι μόνο για την Αμερική, αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο, σε μια περίοδο έντονης αστάθειας της παγκόσμιας οικονομίας, η οποία πασχίζει να βγει από το σκοτεινό τούνελ της κρίσης του 2008 και της μαζικής ανεργίας που ακολούθησε.

Ακόμη και ένα γεγονός-σοκ, όπως η κατάρρευση της Lehman Brothers, θα μοιάζει με τρικυμία σ' ένα ποτήρι νερό μπροστά στις υφεσιακές επιπτώσεις που θα είχε ενδεχόμενη στάση πληρωμών του μεγαλύτερου παγκόσμιου καταναλωτή. Όπως δήλωσε ο Γερμανός καθηγητής Οικονομικών Χορστ Λέχελ στην αμερικανική εφημερίδα New York Times: «Οι επενδυτές θα πανικοβληθούν, θα αποσύρουν τα κεφάλαια τους από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη, για να τα μετατρέψουν σε συνάλλαγμα, χρυσό και οτιδήποτε άλλο εκτός από κρατικά ομόλογα. Η κρίση του ευρώ θα επανέλθει δριμύτερη».

«Όμηροι» των Ρεπουμπλικάνων

Να, λοιπόν, που οι Ηνωμένες Πολιτείες και μαζί τους όλος ο κόσμος κατάντησαν όμηροι των Ρεπουμπλικάνων βουλευτών ή, μάλλον, μιας μειοψηφίας εξ αυτών, τη λεγόμενη «ομάδα των καμικάζι». Ο λόγος γίνεται για σαράντα περίπου βουλευτές που προέρχονται από το διαβόητο υπερσυντηρητικό κίνημα Tea Party και ασκούν μέσα στο κόμμα τους επιρροή πολύ μεγαλύτερη από το αριθμητικό τους βάρος χάρη στη γενναία οικονομική υποστήριξη από μεγιστάνες του πλούτου, την ιδεολογική συνεκτικότητα και τη σφιχτή οργανωτική τους συγκρότηση.

Πρόκειται για ένα ρεύμα «λαϊκής Δεξιάς», η οποία τρέφει αβυσσαλέο μίσος για τον Μπαρόκ Ομπάμα όχι μόνο γιατί είναι μαύρος, αλλά και γιατί ενσαρκώνει στα μάτια της τις «φιλελεύθερες ελίτ της Ουάσιγκτον», που εκμεταλλεύονται και καταπιέζουν τον «σκληρά εργαζόμενο Αμερικανό νοικοκύρη». Κοινωνική βάση αυτού του ρεύματος είναι κυρίως τα μικροαστικά στρώματα που συμπιέζονται από την κρίση, τρέμουν στην προοπτική να «ξεπέσουν» στην εργατική τάξη και παθαίνουν αμόκ στη σκέψη ότι πρέπει να πληρώσουν περισσότερους φόρους για να αποκτήσουν υγειονομική περίθαλψη και επιδόματα ανεργίας οι «αποτυχημένοι» εργάτες που απολύθηκαν, οι μαύροι, οι Λατίνοι, οι Ασιάτες και πάει λέγοντας.

Το ειδικό βάρος της ριζοσπαστικής Δεξιάς ενισχύεται από την παθολογία του αμερικανικού εκλογικού συστήματος. Λίγοι γνωρίζουν ότι οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν την πλειοψηφία στη Βουλή των Αντιπροσώπων, παρά το γεγονός ότι στις εκλογές του 2012 υπέστησαν τριπλή ήττα - όχι μόνο στην αναμέτρηση για την Προεδρία και τη Γερουσία, αλλά και στις εκλογές για τη Βουλή. Πραγματικά, οι Ρεπουμπλικάνοι εξασφάλισαν 234 βουλευτές έναντι 201 των Δημοκρατικών, παρότι είχαν λάβει 1,7 εκατομμύριο λιγότερες ψήφους από αυτούς - 58,5 εκατομμύρια ψήφους έναντι 60,3. Το γεγονός αυτό οφείλεται στη δυνατότητα που διαθέτουν τα Κοινοβούλια και οι κυβερνήτες των Πολιτειών να αναδιατάσσουν τις εκλογικές περιφέρειες όπως τους συμφέρει, επικαλούμενοι δημογραφικές αλλαγές.

Κατ' αυτό τον τρόπο, οι Ρεπουμπλικάνοι αύξησαν κατά πολύ τις «σίγουρες» εκλογικές τους περιφέρειες, όπου οι βουλευτές τους δεν έχουν σοβαρούς λόγους να ανησυχούν για τον ανταγωνισμό των Δημοκρατικών. Αντιθέτως, είναι υποχρεωμένοι να υπολογίζουν τον εσωτερικό ανταγωνισμό του καλά οργανωμένου Tea Party στις εσωκομματικές προκριματικές εκλογές που προηγούνται των κανονικών, γεγονός που τους θέτει συχνά σε κατάσταση πολιτικής ομηρίας από τη ριζοσπαστική Δεξιά.

Διδάγματα... ιστορίας

Το φαινόμενο αυτό δεν αποτελεί προνόμιο της Αμερικής. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες εμφανίζονται ανοδικά ρεύματα μιας «λαϊκής», ριζοσπαστικής Δεξιάς, τα οποία ασκούν πολύ μεγαλύτερο πολιτικό ρόλο απ' ό,τι θα περίμενε κανείς βάσει του εκλογικού και κοινοβουλευτικού τους βάρους, καθώς επικοινωνούν με συγγενικά ρεύματα στο χώρο της Κεντροδεξιάς, διεκδικώντας από αυτή την ηγεμονία στο ευρύτερο συντηρητικό στρατόπεδο.

Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις του βρετανικού Κόμματος της Ανεξαρτησίας (UKIP), το οποίο ανάγκασε το συντηρητικό πρωθυπουργό Ντέιβιντ Κάμερον να δεσμευτεί για δημοψήφισμα με το ερώτημα της εξόδου της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και η νεοπαγής Εναλλακτική για τη Γερμανία (AID), που λίγο έλειψε να μπει στη Βουλή με την πρώτη εμφάνιση της, ζητώντας την επιστροφή στο μάρκο και πιέζοντας τη Μέρκελ για ακόμη σκληρότερη στάση έναντι των χωρών του Νότου.

Ανάλογο ρόλο παίζουν τα παραδοσιακά κόμματα της ξενοφοβικής Ακροδεξιάς, όπως το Εθνικό Μέτωπο των Λεπέν (πατρός και θυγατρός) στη Γαλλία, το Κόμμα της Προόδου στη Νορβηγία, το οποίο μετά τις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές ετοιμάζεται να συγκυβερνήσει με την επίσημη Κεντροδεξιά, και το Κόμμα της Ελευθερίας στην Αυστρία, όπου ένα παρόμοιο σενάριο παραμένει ανοιχτό.

Η Χρυσή Αυγή αποτελεί ακραία εκδοχή αυτού του φαινομένου, ακριβώς γιατί οι συνθήκες που την ευνόησαν στην Ελλάδα των Μνημονίων, της κοινωνικής καταστροφής και της εθνικής ταπείνωσης ήταν επίσης ακραίες. Ωστόσο, ακόμη κι αν αποκεφαλιστεί δικαστικά η εγκληματική οργάνωση, το πολιτικό ρεύμα που εκφράζει δεν θα σβήσει μαζί της, παρά μόνο θα πάρει άλλες μορφές, στο βαθμό που δεν αποσαθρώνεται το κοινωνικό, πολιτικό και ιδεολογικό υπέδαφος που το εξέθρεψε.

Πηγή: Βαθύ Κόκκινο