Της Ειρήνης Γαϊτάνου
Ή φόβος, ή έρωτας...
Τον έρωτα πρέπει να τον επινοήσουμε από την αρχή, γνωστό αυτό[i]
(λεζάντα στη φωτογραφία)
Η κοπέλα με το άσπρο κασκόλ, που γράφει σ” αγαπώ στο τζάμι της κλούβας που την μεταφέρει στη ΓΑΔΑ, είναι ένα από τα 92 άτομα που συνελήφθησαν μετά την ανακατάληψη της βίλας Αμαλίας. Η Μαριάνθη των ανέμων[ii]. Έρωτας. Για τη ζωή, για τον άνθρωπο, για την ομορφιά. Χαμογελάς γιατί δε φοβάσαι.
Τι εννοείτε δηλαδή να διαβάσουμε για τον έρωτα; Κάπως αντιφατικό δεν ακούγεται; Και γιατί τότε το πρόσφατο σχετικό βιβλίο του Αλέν Μπαντιού συζητήθηκε τόσο πολύ; Άλλωστε, μη μου πείτε ότι σε στιγμές έντονης αναζήτησης γύρω από τον έρωτα – ή σχετικής καταστροφής – δεν έχετε ποτέ στραφεί σε ένα από εκείνα τα ατελείωτα βράδια, που το ξημέρωμα φέρνει και λίγο λύτρωση αλλά κυρίως απομάγευση, χαμένοι/ες σε κείμενα, ποιήματα, τραγούδια, παραμύθια και κάθε λογής ιστορίες (ναι, ναι, υπάρχουμε κι εμείς που δεν ακούμε στις σχετικές περιστάσεις στο repeat, Βασίλη Καρρά)…
Για τον Μπαντιού, λοιπόν, ο έρωτας είναι συστατικό στοιχείο της φιλοσοφίας. Ο ίδιος αυτοπροσδιορίζεται εξάλλου ως εραστής-φιλόσοφος, παραθέτοντας τολμηρά την πλατωνική ρήση: «Όποιος δεν αρχίζει από τον έρωτα, δεν θα μάθει ποτέ τι είναι η φιλοσοφία». Κι όμως, έχει επικρατήσει η αντίληψη, ακόμη και στην Αριστερά, ότι ο έρωτας εντάσσεται στη σφαίρα του προσωπικού: δεν αφορά τη συλλογική συζήτηση, είναι απολύτως διαχωρισμένος από την πολιτική (νοούμενη συνήθως με τη στενή έννοια), έχει αυστηρά ψυχολογικές προεκτάσεις – στα όρια του ψυχολογισμού – γενικά, πώς το λένε, δεν συνδιαλεγόμαστε με το ερώτημα (παρά μόνο εκφυλισμένα στο πλαίσιο του κουτσομπολιού). Από την άλλη, ποιον έρωτα όμως; Σήμερα, σε συνθήκες διάλυσης του κοινωνικού ιστού σε όλα τα επίπεδα, κυριαρχούν δυο τάσεις, καμία από τις οποίες δε σχετίζεται στ” αλήθεια με τον έρωτα (είναι όντως δυο; ή μήπως είναι οι δυο όψεις της ίδιας τάσης;). Η μια είναι η μοναξιά, η ατομικότητα, η αποχώρηση. Η άλλη είναι η επιστροφή στην ασφάλεια και στην σταθερότητα: όταν όλα τα σημεία αναφοράς καταρρέουν, το να είσαι ζευγάρι μοιάζει μοναδική σανίδα σωτηρίας. Είναι πιο εύκολο σίγουρα από την εμπιστοσύνη στη συλλογικότητα ή στη φιλία. Έτσι, οι άνθρωποι κλείνονται, δεν αμφισβητούν, επαναπαύονται – και τελικά καταστρέφουν και τον ίδιο τον έρωτα.
Ας συζητήσουμε λοιπόν, ξανά, για τον έρωτα, συλλογικά, ας διαβάσουμε, ας προβληματιστούμε. Και φυσικά, ας ερωτευτούμε. Απλά πράγματα, τρομαχτικά. Κι επειδή έρωτας και κανονικότητα δεν ταιριάζουν έτσι κι αλλιώς, και το κείμενο αυτό θα σπάσει τα δεσμά της «κανονικής» ροής και θα αφεθεί στο συνειρμικό του, ανισόμετρο χαρακτήρα..
Και οι εχθροί του έρωτα; Ως τώρα πρέπει να είναι φανερό. Καταρχήν ο έρωτας δεν αποτελεί πεδίο πλήρωσης προσωπικών κενών ή στόχων. Αν υπάρχει εχθρός, είναι ο εγωισμός, όχι πάντως κάποιος αντίζηλος. Η ζηλοτυπία αποτελεί τεχνητό παράσιτο του έρωτα, όχι συγκροτησιακό του στοιχείο. Και με αυτή την έννοια ο έρωτας σχετίζεται με την επανάσταση και τη διαδικασία χειραφέτησης: επινοείται έξω από τις έννοιες της ατομικής ιδιοκτησίας και της ανισότητας («έρωτας ως ο ελάχιστος κομμουνισμός» κατά τον συγγραφέα). Και επίσης, είναι αντικανονικός: δεν υπάρχουν νόμοι να τον καθοδηγούν, διατρέχει και διατρυπά την ύπαρξη. Τελικά, συγκρούεται με την ταυτότητα και την επανάληψη: ο Μπαντιού μας παροτρύνει να εξερευνήσουμε «τον έρωτα γι” αυτό που διαφέρει, που είναι μοναδικό, που δεν επαναλαμβάνει τίποτα, που είναι ανέστιο και ξένο».
Είναι να μπορούμε να κυλάμε, μπροστά. Σήκω-τράβα-πέσε. Να αλλάζουμε, μαζί. Συνήθως λοιπόν είμαστε ή ψάχνουμε το κομμάτι που λείπει, αλλά μήπως η ουσία είναι να είσαι ένα μεγάλο, ολοστρόγγυλο Ο;
5. Θα κλείσω το παράθυρο[vii]. Της Jaquou Utopie (blogger). Υπάρχει φυσικά και η σκοτεινή όψη του έρωτα. Και κυρίως είναι η απώλεια. Όχι ο χωρισμός. Η απώλεια. Ο χωρισμός εξάλλου (όπως κι ο έρωτας) ακόμη κι αν δε φαίνεται πάντα, στην πραγματικότητα χρειάζεται πάντα δυο. Μπροστά στην απώλεια όμως, κυριαρχεί η απόλυτη μοναξιά. Κι αν έρχεται ως συνέπεια της μάχης για ζωή; Όχι της δικής του μόνο, αλλά όλων, της μάχης για έναν καλύτερο κόσμο. Πόσος πόνος μπορεί να χωρέσει σ” αυτή την αντίφαση. Για να ζήσουν όλοι, έπρεπε να πεθάνει αυτός. Κι ας τον ερωτεύτηκε τόσο πολύ. Η Jaquou γράφει ένα κείμενο-γροθιά στο στομάχι μετά τη δολοφονία του αντιφασίστα Παύλου Φύσσα από τους φασίστες της Χρυσής Αυγής. Που έστεκε εκεί, στο πεζοδρόμιο. Να μην της τον πάρουν.
6. Το Μονόγραμμα[viii]. Του Οδυσσέα Ελύτη (ποιητής). Για την κραυγή, την αγωνία. Χωρίς άγχος, αλλά εκφράζοντας ακριβώς την ανάγκη να επικοινωνηθεί ο έρωτας. Μ' ακούς; Γιατί αν κάτι δε λεχθεί (αν δε βιωθεί;), δεν υπάρχει ακόμα ολόκληρο. Αλλά για να υπάρξει, πρέπει όχι απλά να λεχθεί αλλά και να ακουστεί. Μ' ακούς. Και…
Επειδή το αδοκίμαστο και το απ” αλλού φερμένο
Δεν τ” αντέχουν οι άνθρωποι κι είναι νωρίς, μ” ακούς
Είναι νωρίς ακόμη μες στον κόσμο αυτόν αγάπη μου
Να μιλώ για σένα και για μένα.
Γιατί στον κόσμο αυτόν, θα λέγαμε εμείς, η αλλοτρίωση αγγίζει όλες τις όψεις της κοινωνικής ζωής. Ο καπιταλισμός λοιπόν στην πραγματικότητα σκοτώνει τον έρωτα. Ή αλλιώς… «Κοίτα, χεσμένη την έχω και την επανάσταση. Εγώ έναν καλύτερο κόσμο θέλω (κι εσένα). Αλλά εδώ μου λένε ότι δε γίνεται χωρίς επανάσταση (ούτε το ‘να ούτε τ’ άλλο). Κάτι παραπάνω θα ξέρουν».
+1. ερωτευτείτε[ix] Από το βυτίο (blogger). Έρωτας λοιπόν. Πάθος, γέλιο, παιχνίδι, ταξίδι, πόνος, απώλεια, πάθος, γέλιο… Ζωή. Για το τέλος, μια προσταγή (κι ας καταγγέλλει ο Ζίζεκ τις κατηγορικές προσταγές του τύπου Απόλαυσε!). Το κλασικό πλέον κείμενο του βυτίου μας παροτρύνει ανοιχτά να κάνουμε μια επιλογή: Να μη φοβηθούμε. Να διαλέξουμε στρατόπεδο, να ζήσουμε. Ερωτευτείτε.
A
[i] Arthur Rimbaud (2011), Μια εποχή στην κόλαση, Αθήνα: Γαβριηλίδης.
[iii] Alain Badiou (2009), Εγκώμιο για τον έρωτα, Αθήνα: Πατάκη.
[iv] George N. Katsiaficas (2010), Η επίδραση του έρωτα. Μια νέα προσέγγιση για τα σύγχρονα κοινωνικά κινήματα, AYTONOMedIA/Sciolti.
[v] Πάμπλο Νερούδα (2001), Εκατό ερωτικά σονέτα, Αθήνα: Γνώση.
[vi] Σελ Σίλβερσταϊν (1998), Το κομμάτι που λείπει συναντά το μεγάλο Ο, Αθήνα: Δωρικός.
[vii] Jaquou Utopie, Θα κλείσω το παράθυρο, http://jaquou.wordpress.com/2013/09/22/%CE%B8%CE%B1-%CE%BA%CE%BB%CE%B5%CE%AF%CF%83%CF%89-%CF%84%CE%BF-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%B8%CF%85%CF%81%CE%BF/
[viii] Οδυσσέας Ελύτης (2002), Το Μονόγραμμα, Αθήνα: Ίκαρος.
[ix] Το βυτίο (2012), ερωτευτείτε, Μπαχάρ τεύχος 3, και εδώ http://tovytio.wordpress.com/2012/10/03/apo_to_bahar/
Πηγή:Το Περιοδικό
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου