Πέμπτη 15 Μαΐου 2014

Η λιτότητα πέθανε. Ζήτω η λιτότητα

Tου Στωικού

Στις 18 Μάη το εκλογικό σώμα ψηφίζει για την ανάδειξη των αιρετών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και στις περιφέρειες της χώρας και στις 25 για την ανάδειξη των εκπροσώπων που θα εκπροσωπήσουν την Ελλάδα στο Ευρωκοινοβούλιο.

Το χαρακτηριστικό και αυτών των διπλών εκλογών, είναι, ότι πραγματοποιούνται σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, οι καταστρεπτικές συνέπειες της οποίας έχουν αφήσει βαθιά σημάδια στο σώμα του ελληνικού λαού.

Δύο πράγματα θέλουμε να θίξουμε με αυτό το άρθρο.


Πρώτο: τους ελιγμούς της ηγεσίας του ΚΚΕ στο δημόσιο λόγο που εκφράζει εν όψει των διπλών εκλογών, καθώς προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε αποφάσεις που καταφανώς έρχονται σε αντίθεση με την πραγματικότητα, με την ίδια την πραγματικότητα.

Δεύτερο: Το πώς προσεγγίζουν τα κόμματα, ιδίως η ΝΔ και ο ΣΥΡΙΖΑ την οικονομική κρίση. Μια προσέγγιση που αναδεικνύει την κρίση του αστικού πολιτικού λόγου.

Λαϊκή εξουσία ναι, αλλά κάπου στο βάθος.

Αν η ηγεσία του ΚΚΕ ήθελε να είναι συνεπής με τις αποφάσεις του 19ου συνέδριου που η ίδια ψήφισε, θα έπρεπε και σε αυτές τις εκλογές να προβάλει τις θέσεις για την λαϊκή εξουσία. Θα έπρεπε δηλαδή να πει στον ελληνικό λαό, ότι ο καπιταλισμός έφαγε τα ψωμιά του και -καθώς δεν αναγνωρίζει την ύπαρξη μεταβατικής περιόδου- να προβάλει τον στρατηγικό στόχο της λαϊκής εξουσίας.

Έλα όμως που η τακτική αυτή οδήγησε σε καταβαράθρωση το κόμμα στις εκλογές του 2012. Και η πικρή αυτή εμπειρία τους έχει οδηγήσει σε αναδίπλωση.

Ναι μεν στα προεκλογικά φυλλάδια του κόμματος θα διαβάσει κανείς το τρίπτυχο διαγραφή χρέους - έξοδο από την ΕΕ -κοινωνικοποίηση των μονοπωλίων- περιγράφεται δηλαδή η λαϊκή εξουσία, η οποία, όταν κατακτηθεί θα προχωρήσει σε διαγραφή του χρέους και σε έξοδο από την ΕΕ - στο δημόσιο λόγο όμως άλλα κυριαρχούν. Τα στελέχη του ΚΚΕ που καλούνται στα τηλεοπτικά στούντιο, προβάλουν κατά κόρο το θέμα των καταστρεπτικών συνεπειών που έχει για τους εργαζόμενους η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ - ΕΕ. Μιλούν για την ΕΕ της κρίσης, των δεκάδων εκατομμυρίων ανέργων, των ακόμη περισσότερων φτωχών, αναφέρονται στο Μάαστριχτ, στη διάλυση των εργασιακών σχέσεων, στην ιδιωτικοποίηση της Παιδείας και της Υγείας, στη καταβαράθρωση της Κοινωνικής Ασφάλισης.

Πρόκειται για θέματα που ενδιαφέρουν και συγκινούν τον απλό κόσμο. Τι καλά που θα ήταν, η σημερινή ηγεσία του ΚΚΕ να έθετε και θέμα εξόδου από την ΕΕ, σήμερα, εδώ και τώρα. Το έκανε στις ευρωεκλογές του 2004, όπου δεν υπήρχε κρίση και ο κόσμος δεν είχε νοιώσει στο πετσί του την βαρβαρότητα των τελευταίων τεσσάρων χρόνων και το κόμμα άγγιξε το 10% του εκλογικού σώματος.

Αν δεν είχαν επικρατήσει οι τυχοδιωκτικές απόψεις, ότι η αυτόνομη προβολή του αιτήματος της αποδέσμευσης, ισοδυναμεί με οπορτουνιστικό ολίσθημα και δημιουργούνταν ένα πλατύ μέτωπο με βασικό αίτημα την έξοδο της Ελλάδας από την ΕΕ, που θα έφτανε η επιρροή του κόμματος; Η δημιουργία ενός τέτοιου μετώπου πάλης σήμερα, θα οδηγούσε σε ανατροπή του πολιτικού σκηνικού, θα άνοιγε το δρόμο για βαθύτερες φιλολαϊκές ανατροπές με σαφή κατεύθυνση το σοσιαλισμό και παράλληλα θα έκλεινε την πόρτα σε κάθε λαϊκιστή τυχοδιώκτη, που εκμεταλλευόμενος τα αντί ΕΕ αισθήματα των λαϊκών στρωμάτων, προτείνει λύσεις με σαφή αντιδραστική κατεύθυνση.

Και δύο λόγια για την ιμπεριαλιστική Ελλάδα.

Οι αποκαλύψεις των financial times για τα παρασκήνια της συνόδου G8 στη Νίκαια της Γαλλίας το 2011, το μόνο που αποδεικνύει είναι η βαθιά εξάρτηση της Ελλάδας από τον αμερικάνικο και δυτικοευρωπαϊκό ιμπεριαλισμό. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα ώστε ο κάθε Μπαρόζο -ο ανθύπατος του γερμανικού ιμπεριαλισμού- να αποπέμπει πρωθυπουργούς και να διορίζει κυβερνήσεις της αρέσκειας του. Αποδεικνύεται ακόμα, ότι ο κάθε Παπανδρέου, ο κάθε Σαμαράς και ο κάθε Βενιζέλος, δεν μπορούν να λειτουργήσουν αλλιώς, παρά μόνο σαν σμπίροι των ιμπεριαλιστών. Και με το παραμικρό παραστράτημα τους απολύουν και τους στέλνουν στη σύνταξη.

Η κρίση, της κρίσης, ω κρίση


Στο δημόσιο λόγο των κομμάτων, κυριαρχεί και σε αυτές τις εκλογές το θέμα της κρίσης, πάντα όμως μέσα στα ευπρεπή αστικά πλαίσια.

Ας πάρουμε για παράδειγμα τις τοποθετήσεις της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ που κονταροχτυπιούνται για την κυβερνητική εξουσία.

Τι λέει η ΝΔ; Υποστηρίζει ότι χάρη στη πολιτική της μειώθηκαν τα ελλείμματα, νοικοκυρεύτηκαν τα οικονομικά, ότι βγαίνουμε από την κρίση και ότι έφτασε το τέλος των μνημονίων. Εμφανίζει επίσης εαυτό, ως εγγυητή της σταθερότητας, ενώ αντίθετα εμφανίζει το ΣΥΡΙΖΑ ως παράγοντα αστάθειας.

Από την πλευρά του ο ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζει, ότι η συγκυβέρνηση έχει δεσμευτεί για την εφαρμογή και νέου μνημονίου, με συνέπεια οι καταστροφικές μνημονιακές πολιτικές να συνεχιστούν και τα επόμενα χρόνια. Αντίθετα, αν ο ΣΥΡΙΖΑ σχηματίσει κυβέρνηση, θα διατηρήσει την Ελλάδα στην ΟΝΕ και στο ευρώ, και παράλληλα θα πάρει και φιλολαϊκά μέτρα. Σταδιακά.

Επίκεντρο της αντιπαράθεσης αποτελεί και το χρέος, όπου τα δύο κόμματα διαλέγουν ιμπεριαλιστές.

Η μεν ΝΔ υποστηρίζει σθεναρά τις θέσεις του γερμανικού ιμπεριαλισμού, ο οποίος αποκλείει τη λύση της διαγραφής μέρους, ή ολόκληρου του χρέους, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ τάσσεται με τις θέσεις του ΔΝΤ (δηλαδή των ΗΠΑ), το οποίο υποστηρίζει, ότι χωρίς διαγραφή το χρέος δεν είναι βιώσιμο.

Αυτό που πρέπει να σημειωθεί, είναι, ότι η αντιπαράθεση της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ για την οικονομική κρίση, είναι μια αστική αντιπαράθεση. Κινείται στην επιφάνεια των γεγονότων και περιγράφει τα προβλήματα με μια μεταφυσική και μανιχαϊστική διάσταση. Ο καλός και η κακός, το φως και το σκοτάδι, η νέα Ελλάδα και η παλιά Ελλάδα.

Αρθρώνουν λέξεις, όπως λιτότητα, μνημόνιο, αντιμνημόνιο, πρωτογενές έλλειμμα, πρωτογενές πλεόνασμα, δημοσιονομική προσαρμογή, χωρίς να μπουν στην ουσία των λέξεων, αποφεύγουν να αποκρυπτογραφήσουν το κοινωνικό και ταξικό τους περιεχόμενο.

Η ίδια η οικονομική κρίση είτε αποδίδεται σε λαθεμένες πολιτικές και ανθρώπινα λάθη (σπάταλο κράτος, υπερχρέωση), είτε στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, οι οποίες μπορούν να διορθωθούν με ένα άλλο μείγμα διαχείρισης.

Τι αποφεύγουν να προσδιορίσουν και οι μεν και οι δε; Τον καπιταλιστικό χαρακτήρα της κρίσης, το γεγονός, ότι η ίδια η καπιταλιστική ανάπτυξη, αναπτύσσει στο εσωτερικό της τα σπέρματα της επερχόμενης κρίσης.

Πρόκειται για μια ταξική θέση. Οι αστοί απολογητές του συστήματος και το πολιτικό του προσωπικό, λειτουργώντας με το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, σηκώνουν τείχη προστασίας και υπεράσπισης του καπιταλιστικού συστήματος και του εκμεταλλευτικού του χαρακτήρα, προσπαθώντας να το αποσυνδέσουν και να το αποενοχοποιήσουν από το φαινόμενο της κρίσης. Προσπαθούν να αποκρύψουν από τους εργαζόμενους ότι οι ρίζες της κρίσης βρίσκονται στο ίδιο το σύστημα καπιταλιστικής εκμετάλλευσης.

Τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ, όσο και η ΝΔ, προσπαθούν να αποκρύψουν από τους εργαζόμενους το ιστορικά διαπιστωμένο γεγονός, ότι οι ανισορροπίες που εκδηλώνονται στη διαδικασία παραγωγής και κυκλοφορίας του κεφαλαίου, οδηγούν σε όξυνση των αντιθέσεων και των αντιφάσεων που, με στοιχεία αντικειμενικότητας, συσσωρεύονται και αναπτύσσονται στο εσωτερικό της καπιταλιστικής οικονομίας και κοινωνίας. Οι ανισορροπίες αυτές αποκαθίστανται με το ξέσπασμα της κρίσης, στη διάρκεια της οποίας καταστρέφεται το υπερσυσσωρευμένο κεφάλαιο και η «πλεονάζουσα» εργατική δύναμη. Κρίση σημαίνει καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων, πρώτα και κύρια εργατικών δυνάμεων, και καταστροφή παραγωγικού, εμπορικού και πιστωτικού κεφαλαίου, που δεν μπορεί να απορροφηθεί από το στομάχι της αγοράς.

Οι σύγχρονες οικονομικές κρίσεις, είναι συνυφασμένες με το καπιταλιστικό σύστημα. Εμφανίστηκαν με την γέννηση του και θα το ακολουθούν ως το θάνατό του.

Τελειώνει η λιτότητα;


Η ΝΔ υποστηρίζει ότι έρχεται επιτέλους το τέλος των μνημονίων και δειλά και με αρκετή δόση καιροσκοπισμού υπόσχεται ότι τα επόμενα χρόνια θα αποκατασταθούν οι αδικίες που υπήρξαν την περίοδο των μνημονίων.

Από την πλευρά του ο ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζει ότι με τη σημερινή κυβέρνηση, οι πολιτικές της λιτότητας και των μνημονίων θα συνεχιστούν, κάτι που θα σταματήσει αν ο ίδιος γίνει κυβέρνηση. Δεν μπαίνουμε εδώ στις παλινωδίες της ηγεσίας του, η οποία από τις εκλογές του 2012 έως και σήμερα έχει νερώσει το κρασί της, σε τέτοιο βαθμό, ώστε το ποτήρι είναι γεμάτο με γάργαρο νεράκι, με λίγες σταγόνες κρασιού.

Στην προκειμένη περίπτωση έχουμε απόσπαση της πολιτικής από την οικονομία. Οι απόψεις αυτές είναι καθαρά βολονταριστικές καθώς αποδίδουν τα δεινά των εργαζομένων σε κάποιες κακές πολιτικές - τις νεοφιλελεύθερες - και σε κάποιους κακούς πολιτικούς που τις εφαρμόζουν. Και αν έλθουν οι καλοί στα πράγματα, όλα θα διορθωθούν.

Η πραγματικότητα βέβαια είναι εντελώς διαφορετική, καθώς οι εφαρμοζόμενες πολιτικές, έχουν άμεση σχέση, για την ακρίβεια υπηρετούν, τις ανάγκες της οικονομίας.

Ποιο είναι το πρόβλημα του καπιταλισμού σήμερα; Ότι σε συνθήκες ραγδαίας ανόδου της παραγωγικότητας της εργασίας, δημιουργούνται δισεπίλυτα προβλήματα στη διαδικασία παραγωγής υπεραξίας. Αυτό γίνεται κατανοητό με το ακόλουθο παράδειγμα. Σε συνθήκες χαμηλής παραγωγικότητας της εργασίας, 100 εργάτες στη διάρκεια ενός μήνα, παράγουν ένα εμπόρευμα Α. Αντίθετα, σε συνθήκες ραγδαίας ανόδου της παραγωγικότητας της εργασίας 10 εργάτες, στην ίδια χρονική περίοδο, παράγουν το ίδιο εμπόρευμα που πριν το παρήγαγαν 100 εργάτες.

Ποιο είναι το πρόβλημα τότε για τον καπιταλισμό. Ότι έχει μικρύνει επικίνδυνα η βάση παραγωγής υπεραξίας που θρέφει το καπιταλιστικό κέρδος. Πριν αποσπούσαν υπεραξία από 100 εργάτες, ενώ σήμερα, λόγω των ραγδαίων τεχνολογικών και επιστημονικών ανατροπών, το ίδιο εμπόρευμα το παράγουν μόνο 10 εργάτες.

Επομένως το πρόβλημα έχει τεθεί προς λύση. Η απόσπαση υπεραξίας με κάθε τρόπο και μέσο, αποτελεί όρο επιβίωσης του καπιταλισμού. Τη λύση αυτή υπηρετούν η διάλυση των εργασιακών σχέσεων, η επιμήκυνση των ωρών εργασίας στις 78 τη βδομάδα, η κατεδάφιση του ασφαλιστικού και συνταξιοδοτικού συστήματος,, αλλά και οι σκληρές πολιτικές δημοσιονομικής λιτότητας. Το αστικό κράτος πρέπει να συμμαζευτεί και να εξοικονομήσει πόρους, ώστε να πριμοδοτήσει με περισσότερα κεφάλαια τις μεγάλες καπιταλιστικές επιχειρήσεις. Η ιστορία της σκανδαλώδους ενίσχυσης των μεγάλων επιχειρήσεων με κρατικό χρήμα, είναι αρκετά παλιά και ξεκινάει από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Τότε άρχισαν οι περιβόητες πολιτικές ενεργητικής απασχόλησης, οι οποίες θέτουν στη διάθεση των επιχειρήσεων κρατικά κονδύλια που διατίθεντο για την ενίσχυση των ανέργων. Το καπιταλιστικό κράτος επιδοτεί τις παραγωγικές, εμπορικές και τουριστικές επενδύσεις, ενώ μέσω προγραμμάτων απασχόλησης, καταβάλει στους εργοδότες τους μισθούς και τις εργοδοτικές εισφορές νεοπροσλαμβανόμενων. Στην ίδια λογική, προωθούν το σύστημα των «αυτοχρηματοδοτούμενων» έργων και τις συμπράξεις ιδιωτικού και δημόσιου τομέα (ΣΔΙΤ) με τις οποίες το καπιταλιστικό κράτος εγγυάται στις μεγάλες επιχειρήσεις υψηλή κερδοφορία, πέρα και έξω από τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά.

Η κατάσταση αυτή εκτραχύνθηκε την περίοδο της οικονομικής κρίσης, με τις κυβερνήσεις της Ευρώπης και των ΗΠΑ να θέτουν στη διάθεση των μεγάλων μονοπωλιακών ομίλων -πιο συγκεκριμένα των τραπεζών- τους κρατικούς προϋπολογισμούς των χωρών τους. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, η στήριξη των μεγάλων τραπεζών σε Ευρώπη και ΗΠΑ, από το 2007 έως και σήμερα, ξεπέρασε τα 7 τρις. Ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 50% του αμερικανικού ΑΕΠ.

Το συμπέρασμα που προκύπτει από όλα αυτά, είναι, ότι οι πολιτικές λιτότητας, η βίαιη υποχώρηση του βιοτικού επιπέδου των λαών, αποτελεί στρατηγική επιλογή του κεφαλαίου και δεν είναι μια ευκαιριακή κατάσταση.

Το δεύτερο συμπέρασμα που προκύπτει, είναι, ότι, αν μια πολιτική δύναμη διακηρύσσει την απόφαση της να βάλει τέλος στις πολιτικές λιτότητας, θα πρέπει και να πείσει ότι είναι αποφασισμένη να συγκρουστεί με τις στρατηγικές επιλογές του κεφαλαίου.

Το αν η ΝΔ και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι τέτοιες δυνάμεις, εναπόκειται στη κρίση του ελληνικού λαού.


Δεν υπάρχουν σχόλια :